ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪುರಸ್ಕೃತ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ನಾಟಕಕಾರ, ಸಾಹಿತಿ, ಸಿನಿಮಾ ಮತ್ತು ರಂಗಭೂಮಿ ನಿರ್ದೇಶಕ ನಟ ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಜೂನ್ ಹತ್ತನೇ ತಾರೀಕು 2019 ನಿಧನರಾದರು. ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಶ್ವಾಸಕೋಶ ತೊಂದರೆಯಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿದ್ದರೂ ಮೂಗಿಗೆ ಆಮ್ಲಜನಕದ ಕೊಳವೆಯನ್ನೇರಿಸಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮ ಬರವಣಿಗೆಯನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮಾರಂಭ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಬದುಕಿನ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವನ್ನೂ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಕಲೆಗೆ ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟವರು ಕಾರ್ನಾಡ್. ಅವರಿಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ನ್ಯಾಯ, ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿ, ವೈಚಾರಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಮುಖ್ಯವಾಗಿತ್ತು.
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆದ ನಾಟಕಕಾರ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕದ ಗಡಿ ಆಚೆ ತಲುಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರು. ಕೇಶವ್ ಕುಲಕರ್ಣಿ ಕಾರ್ನಾಡರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿರುವ ಶ್ರದ್ಧಾಂಜಲಿಯ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಕನ್ನಡದ ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರ್ ಎಂದು ಕರೆದಿರುವುದು ಸಮಂಜಸವಾಗಿದೆ.
ಕಾರ್ನಾಡರು ಯುವಕರಾಗಿದ್ದಾಗ ತಾವು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದ ಕವಿಯಾಗಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲದಿಂದ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿಗೆ ಹೊರಟು ನಿಂತಾಗ ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿನ ಕೆಲವು ಘಟನೆಗಳು ಅವರಿಗೆ ಕೆಲವು ಮಾನಸಿಕ ತುಮುಲಗಳನ್ನು ತಂದು ಯಯಾತಿ ಎಂಬ ನಾಟಕ ಅವರ ಲೇಖನಿಯಿಂದ ಹೊಮ್ಮಿತ್ತು. ಇದೇ ರಂಗಭೂಮಿಯ ಗೀಳು ಅವರನ್ನು ಸ್ವದೇಶಕ್ಕೆ ಮರಳಿ ತಲುಪಿಸಿದ್ದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಅದೃಷ್ಟ!
ಮೇರು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಕಾರ್ನಾಡರ ಬದುಕು ಬರಹವನ್ನು ಒಂದು ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸುವುದು ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ. ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿಚಾರ ತಿಳಿಯಬೇಕಾದರೆ ಅವರ ‘ಆಡಾಡತ ಆಯುಷ್ಯ’ ಎಂಬ ಆತ್ಮಕಥನವನ್ನು ಓದಿ ತಿಳಿಯಬೇಕು. ಒಂದು ಆತ್ಮಕಥೆಯೆಂದರೆ ಅದು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕ ಪ್ರಯತ್ನವಾಗಿರಬೇಕು, ಅಲ್ಲಿ ಯಾವ ಮುಚ್ಚು ಮರೆಗೆ ಆಸ್ಪದ ಇರಬಾರದು ಎಂಬುದು ಅವರ ನಿಲುವಾಗಿತ್ತು. ಹೀಗಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬದುಕನ್ನು ಎಲ್ಲರ ಮುಂದೆ ತೆರೆದಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಈ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ವೈದ್ಯರಾದ ಡಾ. ಮಧುಮಾಲತಿ ಗುಣೆ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿರುವುದು ವಿಶೇಷ ಸಂಗತಿ. ಅವರ ತಾಯಿ ಕೃಷ್ಣಾಬಾಯಿ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವಾಗ ತಮಗೆ ಇರುವ ಮಕ್ಕಳು ಸಾಕು ಎಂದು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಗರ್ಭಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಡಾ.ಗುಣೆ ಅವರನ್ನು ಕಾಣಲು ಹೋದಾಗ ವೈದ್ಯರ ಗೈರು ಹಾಜರಿಯಿಂದ ಆ ಉದ್ದೇಶ ಸಫಲವಾಗದೆ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣಾಬಾಯಿ ಮನಸ್ಸು ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದರಿಂದ ತಾವು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡ ವಿಚಾರವನ್ನು ಕಾರ್ನಾಡರು ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಕಥೆ ಮತ್ತು ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದು ಡಾ. ಗುಣೆ ಅವರು ಹಾಜರಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲೇ ಇರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ! ಹುಟ್ಟು ಎಷ್ಟು ಆಕಸ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಬದುಕಿನ ಕೆಲವು ಘಟನೆಗಳು ಎಷ್ಟು ಅಸಂಗತವೆಂದು ( Absurd) ಕಾರ್ನಾಡರೇ ಸೋಜಿಗ ಪಡುತ್ತಾರೆ.
ಹುಟ್ಟು- ಕ್ರಿಯೆ ಆಕಸ್ಮಿಕವಾದರೆ ಸಾವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ. ಕಾರ್ನಾಡರು ತಮ್ಮ ಆತ್ಮಕಥೆಯ ಉತ್ತರಾರ್ಧ ಭಾಗವನ್ನು ‘ನೋಡತಾ ನೋಡತಾ ದಿನಮಾನ’ ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಬರಿಯುವ ಉದ್ದೇಶವಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ನಾವೆಲ್ಲಾ ಅದನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ಕಾರ್ನಾಡ್ ವಿಧಿವಶರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
ಕಾರ್ನಾಡರ ಅಗಲಿಕೆಯಿಂದ ಕನ್ನಡ ಸಾರಸ್ವತ ಲೋಕ ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಲೇಖಕನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಸಿನಿಮಾ ಪ್ರಪಂಚ ಒಬ್ಬ ಪ್ರತಿಭಾವಂತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ನಟನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರು ಒಬ್ಬ ಮಾನವತಾವಾದಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ.
ಬೆಳಕಿಲ್ಲದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಬಹುದು
ಕನಸುಗಳಿಲ್ಲದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಾದಿತೇ ?
(ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್)
ಕನಸುಗಾರ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕೋರುತ್ತೇನೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಬರಹ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸ್ಪೂರ್ತಿದಾಯಕವಾಗಲಿ ಎಂದು ಹಾರೈಸುತ್ತೇನೆ.
ಡಾ. ಶಿವಪ್ರಸಾದ್ ( ಸಂ )
ಕನ್ನಡದ ಶೆಕ್ಸ್-ಪಿಯರ್ – ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ: ಕೇಶವ ಕುಲಕರ್ಣಿ
ಧಾರವಾಡದ ಬಸ್-ನಿಲ್ದಾಣದಿಂದ ಮಂಗಳವಾರ ಪೇಟೆಯಲ್ಲಿರುವ ನನ್ನ ಸೋದರಮಾವನ ಮನೆಗೆ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೊರಟರೆ `ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆ` ಸಿಗುತ್ತದೆ. ನಾನು ಹುಬ್ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಓದುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಧಾರವಾಡಕ್ಕೆ ಹಗಲೆಲ್ಲ (ಅಂದರೆ ತುಂಬಾ ಸಲ) ಹೋಗಿಬರುತ್ತಿದ್ದೆ. ಪ್ರತಿಸಲವೂ `ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆ` ಹತ್ತಿರ ಬಂದಾಗ ನನ್ನ ಹೆಜ್ಜೆಗಳು ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತಿದ್ದವು, ಯಾರಾದರೂ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಹೊರಗೆ ಬರಬಹುದು ಅಥವಾ ಒಳಗೆ ಹೋಗಬಹುದು ಎನ್ನುವ ಆಸೆಯಿಂದ. ಹಾಸ್ಟೇಲಿನ ದಿನಗಳವು. ತಿಂಗಳ ಖರ್ಚೆಲ್ಲ ಮಿಕ್ಕಿ ಒಂದಿಷ್ಟು ದುಡ್ಡು ಉಳಿದಿದ್ದರೆ, `ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆ`ಯ ಒಳಗೂ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆ, ನನಗೆ ಇಷ್ಟವಾದ ಒಂದೆರೆಡು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಪುಸ್ತಕದ ರಾಶಿಗಳ ನಡುವೆ ರಮಾಕಾಂತ ಜೋಶಿ (ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥಮಾಲೆಯ ಮಾಲಿಕರು) ಕುಳಿತಿರುತ್ತಿದ್ದರು, ಅವರಿಗೆ ಪುಸ್ತಕದ ದುಡ್ಡುಕೊಟ್ಟು ಪೂಜ್ಯ ಭಾವದಿಂದ ನೋಡಿ ಹೊರಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದೆ. ನಾನು ಕಾರ್ನಾಡರ ಬಹುತೇಕ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಕೊಂಡದ್ದು ಅಲ್ಲಿಯೇ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ನಾನು ಕಾರ್ನಾಡರನ್ನು ನೋಡಿದ್ದು ಕೂಡ ಅಲ್ಲಿಯೇ. ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ನಾಕು ಮಾತು ಆಡಿದ್ದೆ. ನಿಮ್ಮ ನಾಟಕಗಳು ನನಗೆ ತುಂಬ ಇಷ್ಟ ಎಂತಲೂ ನಿಮ್ಮ ಸಿನೆಮಾಗಳು ತುಂಬ ಚೆನ್ನಾಗಿವೆ ಎಂತಲೂ ಏನೇನೋ ಹೇಳಿದ್ದೆ. ಅವರು ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರಿಸಿ, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಓದಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಡಾಕ್ಟರಾಗು, ಅದರ ಜೊತೆ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನೂ ಓದು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದರು.
ಪುರಾಣ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಜನಪದದ ಕತೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಅವುಗಳಿಗೆ ಹೊಸ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದಿಂದ ನೋಡಿ ಹೊಸ ಆಯಾಮಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಬರೆದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲುವವರು ಕಾರ್ನಾಡರು. ಅವರ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ನೋಡಬೇಕು, ನೋಡಿದ ಮೇಲೆ ಓದಬೇಕು, ಆಗ ಅವರ ನಾಟಕಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತವೆ, ಕಾರ್ನಾಡ್ ಎಂಬ ನಾಟಕಕಾರನ ಹಿರಿಮೆ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ. ಕಾರ್ನಾಡರ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ `ಮಾತಿ`ಗೆ ಎಷ್ಟು ಮಹತ್ವವೋ, `ಕ್ರಿಯೆ`ಗೂ `ತಂತ್ರ`ಕ್ಕೂ ಅಷ್ಟೇ ಮಹತ್ವ. ನಾಟಕಗಳನು ಓದಿದರೆ `ಮಾತು` ಅರ್ಥವಾಗಬಹುದು, ಆದರೆ ಅರ್ಥದ ಆಳ ನಾಟಕವನ್ನು ನೋಡಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಬಿಟ್ಟುಕೊಡುತ್ತದೆ. ಈ ಕಲೆ ಕಾರ್ನಾಡರಿಗೆ ಸಿದ್ಧಿಸಿತ್ತು. `ಯಯಾತಿ`ಯಿಂದ ಆರಂಭವಾದ ಕಾರ್ನಾಡರ ನಾಟಕ ರಚನೆ ಇದೇ ವರ್ಷ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ `ರಕ್ಷಸತಂಗಡಿ`ಯ ವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು ೧೪ ನಾಟಕಗಳು, `ಮಾ ನಿಷಾಧ` ಎಂಬ ಏಕಾಂಕ ನಾಟಕವನ್ನೂ ಸೇರಿಸಿದರೆ ಹದಿನೈದು. ಬರೆದದ್ದು ಕಡಿಮೆ, ಆದರೆ ಪ್ರತಿ ನಾಟಕವೂ ವಿನೂತನ. ಕೊಂಕಣಿ, ಮರಾಠಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭಾಷೆಗಳ ಮೇಲೆ ಪೂರ್ತಿ ಹಿಡಿತವಿದ್ದಾಗ್ಯೂ ಅವರು ಕನ್ನಡದಲ್ಲೇ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ಅವರ ನಾಟಕದ ಅಗಲ ಆಳಗಳನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಅವರನ್ನು ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡದ ಶೆಕ್ಸ್-ಪಿಯರ್ ಅನ್ನಬಹುದಲ್ಲವೇ?
ಮನೆಮಾತು ಕೊಂಕಣಿ, ಬೆಳೆದದ್ದು ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕ, ನಂತರ ಓದಿಗೆ ಹೋಗಿದ್ದು ಇಂಗ್ಲಂಡಿಗೆ (ಆಕ್ಸ್-ಫರ್ಡ್), ನಂತರ ದಿಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈಗಳಲ್ಲಿ ನಾಟಕ-ಸಿನೆಮಾಗಳ ಕೆಲಸ, ಇಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು.
ಕನ್ನಡ ಸಿನೆಮಾಗೆ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಚಿರಪರಿಚಿತರು. `ಸಂಸ್ಕಾರ`ದ `ಪ್ರಾಣೇಶಾಚಾರ್ಯ`ರ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ನಾಡರನ್ನಲ್ಲದೇ ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. `ಸಂಸ್ಕಾರ` ಪಟ್ಟಾಭಿ ರಾಮರೆಡ್ಡಿ ನಿರ್ದೇಶನದ ಮೊದಲ ಚಿತ್ರ, ಅದಕ್ಕೆ ಚಿತ್ರಕತೆ ಬರೆದದ್ದು ಕಾರ್ನಾಡರು.
ಕನ್ನಡ ಅದ್ವಿತೀಯ ನಟ ನಿರ್ದೇಶಕ ಶಂಕರನಾಗ್ ಅವರನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದ್ದು ಕಾರ್ನಾಡರೇ, ಅವರ `ಒಂದಾನೊಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ` ಚಿತ್ರದಿಂದ. ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಬೈರಪ್ಪನವರೊಡನೆ ಎಣ್ಣೆ ಸೀಗೆಕಾಯಿಯಂತಿದ್ದರೂ ಭೈರಪ್ಪನವರ ;ವಂಶವೃಕ್ಷ` ಮತ್ತು`ತಬ್ಬಲಿಯು ನೀನಾದೆ ಮಗನೇ` ಸಿನೆಮಾವನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಅಭೂತಪೂರ್ವ ಬೃಹತ್ ಕಾದಂಬರಿ` ಕಾನೂರು ಸುಬ್ಬಮ್ಮ ಹೆಗ್ಗಡತಿ`ಯನ್ನು ಸಿನೆಮಾ ಮಾಡುವ ಸಾಹಸವನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಶೂದ್ರಕನ `ಮೃಚ್ಛಕಟಿಕಾ` ಸಂಸ್ಕೃತ ನಾಟಕವನ್ನು `ಉತ್ಸವ್` ಎಂದು ಹಿಂದಿ ಸಿನೆಮಾ ಮಾಡಿದರು (ಮನ್ ಕ್ಯೂಂ ಬೆಹೆಕಾರೆ ಬೆಹೆಕಾ… ಹಾಡು ಅಜರಾಮರ). ನಾಟಕವಿರಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಇರಲಿ, ದೃಶ್ಯ ಮಾಧ್ಯಮದ ಮೇಲೆ ಅವರದು ವಿಶೇಷ ಪರಿಣಿತಿ.
`ಆಡಾಡತ ಆಯುಷ್ಯ` ಎಂದು ಆತ್ಮಕತೆಯನ್ನೂ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ಕಾರ್ನಾಡರ ಮೊದಲರ್ಧದ ಬದುಕು ಇದರಲ್ಲಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದೆ.
ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರಿಗೆ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಕನ್ನಡದ ಖ್ಯಾತ ನಾಟಕಕಾರ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ, ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದ ಚಲನಚಿತ್ರ ನಿರ್ದೇಶಕ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕಿಂತಲೂ, ಕಾರ್ನಾಡ ಸಿನೆಮಾ ನಟರಾಗಿ, `ಮಾಲ್ಗುಡಿ ಡೇಸ್`ನ ನಟರಾಗಿ ಚಿರಪರಿಚಿತರು. ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೇ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಸಿನೆಮಾಗಳಲ್ಲೂ ನಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡವಲ್ಲದೇ ಹಿಂದಿ, ತಮಿಳು (ಕಾದಲನ್) ಸಿನೆಮಾಗಳಲ್ಲೂ ಅಭಿನಯಿಸಿದ್ದಾರೆ. ನನ್ನ ಮಗನಿಗೆ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೆ, `ಯಾರವರು?` ಎಂದ. `ಏಕ್ ಥಾ ಟೈಗರ್` ಮತೂ `ಟೈಗರ್ ಜಿಂದಾ ಹೈ`ನಲ್ಲಿ ರಾ ದ ಚೀಫ್` ಎಂದೆ, ಅವನಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಯಿತು. ಕನ್ನಡಿಗರ ಮನದಲ್ಲಿ `ಆನಂದ ಭೈರವಿ`ಯ ಭಾಗವತರಾಗಿ, `ಸಂತ ಶಿಶುನಾಳ ಶರೀಫ`ದಲ್ಲಿ ಗೋವಿಂದ ಭಟ್ಟರಾಗಿ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾರೆ.
ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಮತ್ತು ಸಿನೆಮಾಗಳನ್ನು ಶ್ರೀಮಂತಗೊಳಿಸಿ, ನಾಟಕ-ಸಿನೆಮಾಗಳನ್ನು ಆಡಾಡುತ್ತಲೇ ಆಡಿಸಿ, ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ಅಪಾರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡಿ ತುಂಬು ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಿ ಆಯುಷ್ಯವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬರೆದ ನಾಟಕಗಳಲ್ಲಿ, ನಟಿಸಿದ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಸಿನೆಮಾಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆ ಇದರಿಂದ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ಪಡೆಯಲಿ, ಅವರ ನಾಟಕಗಳಿಗೆ ಪುನಜನ್ಮ ಬರಲಿ, ನಾಟಕಗಳು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಾಗಲಿ, ಅವರು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ಸಿನೆಮಾಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆಯಾಗಲಿ.
ತಬ್ಬಲಿಯು ನೀನಾದೆ ಮಗನೇ – ಕಾರ್ನಾಡ್ ನಿರ್ದೇಶನದ ಚಿತ್ರ: ಒಂದು ಅನಿಸಿಕೆ:
ಶಿಕ್ಶ್ಷಿತ-ಪಾಶ್ಚ್ಯಾತ್ಯ-ಆಧುನಿಕ-ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿತನ ಮತ್ತು ಅಶಿಕ್ಷಿತ-ಭಾರತೀಯ-ಸನಾತನ-ಸಮಾಜವಾದಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಕೀರ್ಣ ತಿಕ್ಕಾಟವೇ ಈ ಸಿನೆಮಾದ ವಸ್ತು. ಭೈರಪ್ಪನವರ ಇದೇ ಹೆಸರಿನ ಕಾದಂಬರಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿದ ಚಿತ್ರ. ಚಿತ್ರ ಗೋವಿನ ಹಾಡಿನಿಂದ ಶುರುವಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರದ undercurrent ಸಂಕೇತವೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಅಮೇರಿಕದಲ್ಲಿ ಓದಿ, ಅಲ್ಲಿಯವಳನ್ನೇ ಮದುವೆಯಾಗಿ, ತನ್ನ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಧೃಡನಿಶ್ಚಯದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ನಾಯಕ ಮರಳುತ್ತಾನೆ. ತಂದೆ ಸತ್ತಾಗ ತಲೆ ಬೋಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಶುರುವಾಗುವ ಈ ಘರ್ಷಣೆ, ನಾಯಕನ ಹೆಂಡತಿ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಬರುವುದು, ನಾಯಕನ ತಾಯಿಯ ಮರಣ, ನಾಯಕನ ಹೆಂಡತಿ ಗೋಮಾಂಸ ತಿನ್ನುವುದು – ಈ ದೃಶ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ, ನಾಯಕನ ಮಗುವಿಗೆ ಹಾಲು ಬೇಕಾಗುವ ದೃಶ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರಾಕಾಷ್ಟೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಇದೆಲ್ಲದರಿಂದ ಬೇಸತ್ತು, ಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಮರಳಿ ಅಮೇರಿಕಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ನಾಯಕ. ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ಮರಳಿ ಮಣ್ಣಿಗೆ ಮರಳುವ ನಿಶ್ಚಯದಿಂದ ತನ್ನ ಮಾರಿದ ಗೋವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗದೇ ಗೋವಿಗಳ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಕೂಗುವ ವ್ಯರ್ಥ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರ ಮುಗಿಯುತ್ತದೆ. ಗೋವಿನ ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ ಗೊಲ್ಲ ಕೂಗಿದರೆ ಎಲ್ಲ ಹಸುಗಳೂ ಬಂದು ನಿಲ್ಲುತ್ತವೆ, ಇಲ್ಲಿ ನಾಯಕನಿಗೆ ತನ್ನ ಹಸುಗಳು ಯಾವುವು, ಅವುಗಳ ಹೆಸರು ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ, ಸುಮ್ಮನೇ ‘ಗಂಗೇ, ತುಂಗೇ…’ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತಾನೆ; ಚಿತ್ರದ ಆರಂಭದ ಗೋವಿನ ಹಾಡು, ಚಿತ್ರದ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಫಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ನನ್ನ ಪ್ರಕಾರ ಚಿತ್ರ ಕಾದಂಬರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ದಟ್ಟವಾಗಿದೆ, ಸಂಕೀರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಚಿತ್ರದ ನಿರ್ದೇಶನ ತುಂಬ ಸಂಯಮದಿಂದ ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗುತ್ತ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರದ ನಾಯಕನ ಹೊಸ ಮನೆ ಕೃತಕವಾಗಿ ಕಂಡರೂ, ಭಾರತದ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಆಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ತರಲು ಹೆಣಗುವ ನಾಯಕನ ಮನಸ್ಥಿತಿಯ ಕನ್ನಡಿಯಂತಿದೆ. ಹಳ್ಳಿಯ ಹೊರಾಂಗಣ ಚಿತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೂ ಹಳ್ಳಿಯ ಅಥವಾ ನಿಸರ್ಗದ romantisism ಇಲ್ಲ; ಬದಲಿಗೆ ಹಳ್ಳಿಯ ದಾರಿದ್ರ್ಯ, ಬಿಸಿಲಿನ ಬೇಗೆ ಕಣ್ಣಿಗೆ ರಾಚುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರದ ಮಾತುಗಳು ಚಿತ್ರದ ಶಕ್ತಿ: ಶಾಸ್ತ್ರಿ ಮತ್ತು ನಾಯಕನ ಮಾತುಗಳಲ್ಲೇ ಭಾರತೀಯತೆ-ಪಾಶ್ಚ್ಯಾತತೆ, ಸಂಪ್ರದಾಯ-ನವ್ಯತೆ, ಸಮಾಜವಾದ-ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ, ಸನಾತನತೆ-ಆಧುನಿಕತೆಗಳ ಗೊಂದಲ, ಘರ್ಷಣೆಗಳ ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಮನುಷ್ಯ ಸಹಜವಾದ ಈರ್ಷೆ, ದ್ವೇಷ, ಸ್ನೇಹ, ಮಾನವೀಯತೆಗಳು ಬಿಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ನಸೀರುದ್ದೀನ್ ಷಹಾ ಶಾಸ್ತ್ರಿಯ ಎಲ್ಲ ಗುಣಗಳನ್ನೂ, ಒಂಚೂರೂ ಸಿನಿಮೀಯತೆಯಿಲ್ಲದೇ ನಟಿಸುತ್ತಾನೆ, ಅಷ್ಟೇ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಸುಂದರಕೃಷ್ಣ ಅರಸ್ ಧ್ವನಿ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ.
ಗಿರೀಶ್ ಕಾರ್ನಾಡ್ ಅವರ ಬಗ್ಗೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರ ವಾರ್ತಾ ಇಲಾಖೆಯ ಸಾಕ್ಷ್ಯಚಿತ್ರದ ಒಂದು ಭಾಗ; ನಿರ್ದೇಶನ ಕೆ. ಎಂ. ಚೈತನ್ಯ
ಇದು ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್. ಇಲ್ಲೊಂದು ವಿಮಾನ ಕಚೇರಿ. ಅದರೊಳಗಿನ ಹಲವು ಕಟ್ಟಡಗಳು,ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕಿಟಕಿಗಳು.ಅವುಗಳಲ್ಲೊಂದು ಕಿಟಕಿಯ ಬಳಿ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ನಾನು. ಎಲ್ಲರ ಅನುಭವದ ಕಿಟಕಿಗಳ ಹಾಗಿನದೇ ಇದೂ ಒಂದು, ಹೊರಗಿನದನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಕಾಣಿಸುವ ಕೇಳಿಸುವ ಕೆಲಸ ಇದಕ್ಕೆ, ಆದರೆ ಅವೆಲ್ಲವೂ ಒಂದು ಚೌಕಟ್ಟಿನೊಳಗೇ. ಎಷ್ಟು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಎಷ್ಟು ಬಿಡುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಮಿತಿ ಪರಿಧಿ ಇದೆ. ಈ ಕಿಟಕಿಯಿಂದ ಹಕ್ಕಿಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿಮಾನಗಳೇ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೋ ಕೇಳಿಸುತ್ತವೋ ಎನ್ನುವ ಅನುಮಾನ ನನಗೆ. ಇಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳೂ ಕಾಣಿಸಬಲ್ಲವು ಸದ್ದುಗಳು ಕೇಳಿಸಬಲ್ಲವು. ವಿಮಾನಗಳು ಕಚೇರಿಯ ಆವರಣದೊಳಗೆ ಇರುವ ಇಳಿಯುವ ಪಥದಿಂದ (ರನ್ ವೆ) ಆಕಾಶವನ್ನು ಸರಸರನೆ ಹತ್ತಿ ಇಳಿಯುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಯಾರು ಕಲಿಸಿದರೋ ಇವಕ್ಕೆ ಹತ್ತುವುದು ಇಳಿಯುವುದು. ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಾಣುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಏಣಿಯಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿಳಿಯುವಾಗ ಎಡವುವ ನಾನು ಈ ವಿಮಾನಗಳು ಕಾಣದ ಗಾಳಿಯ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣತಿಯಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿಳಿಯುವುದನ್ನು ಅವಕ್ಕಾಗಿ ನೋಡುತ್ತೆನೆ. ನಮ್ಮ ಕಂಪೆನಿಯ ಶಾಖೆಗಳು ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಜರ್ಮನಿ ಸ್ಪೇನ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಹಬ್ಬಿರುವುದರಿಂದ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಬರುವುದು ಇಲ್ಲಿನವರು ಅಲ್ಲಿ ಹೋಗುವುದು ವಿಮಾನಗಳ ಮೂಲಕವೇ ನಿತ್ಯವಿಧಿಯಂತೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ . ಆಸುಪಾಸಿನ ಕೆಲವು ಹವ್ಯಾಸಿ ವಿಮಾನ ಚಾಲಕರು ಪಾತಿದೋಣಿಯಂತಹ (ಸಣ್ಣ ದೋಣಿ) ಪುಟ್ಟ ವಿಮಾನ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ನಮ್ಮ ರನ್ ವೆ ಬಳಸಿ ಮೇಲೆ ನೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ನ ಪೊಲೀಸರು ಊರಿನ ಮೇಲೆ ಹದ್ದಿನ ಕಣ್ಣಿಡಲು ಬಳಸುವ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಗೆ ಕೂಡ ನಮ್ಮ ಕಚೇರಿಯೇ ನಿಲ್ದಾಣ. ಮತ್ತೆ ಅಪಘಾತ ತುರ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆಂದು (air ambulance) ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ನ ನಗರಸಭೆ ಬಳಸುವ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಬಾರಿಯಾದರೂ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುತ್ತ ಸುತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ರನ್ ವೆ ಸುತ್ತಲಿನ ವಿಶಾಲ ಬಯಲಿನ ಒಂದು ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಹದಿನಾರು ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ (2003ರಲ್ಲಿ ) ಕೊನೆಯ ಹಾರಾಟ ಮುಗಿಸಿ ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ಬಿಟ್ಟು “ಕಾಂಕರ್ಡ್” ಚಕ್ರಗಳನ್ನು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಖಾಯಂ ಆಗಿ ಹೂತಿದೆ. ಬಾಣದ ಮಂಚದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿದ ಇಚ್ಚಾಮರಣಿಯ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯೇ ಅದರದು .”ಕಾಂಕರ್ಡ್” ವಿಮಾನ ನೋಡಲೆಂದೇ ಬಸ್ಸು ತುಂಬಿಸಿಕೊಂಡು ಪ್ರವಾಸ ಬರುವವರೂ ಇದ್ದಾರೆ. ಶಬ್ದದ ವೇಗದ ಎರಡು ಪಟ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹಾರುತ್ತಿದ್ದ “ಕಾಂಕರ್ಡ್”ಗೆ ನಮ್ಮ ಕಚೇರಿಯಿಂದ ಹಾರಿ ಇಳಿಯುವ ಪುಟ್ಟ ವಿಮಾನಗಳ ನಡಿಗೆ ಓಟ ವೇಗ ನೋಡಿ ಬಿಳಿ ಮೀಸೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ , ಕೆನ್ನೆಯ ಸುಕ್ಕಿನ ಒಳಗೆ ನಗೆ ಬರುವುದುಂಟು. ರನ್ ವೆ ಗೆ ಅತಿ ಹತ್ತಿರದ ಕಟ್ಟಡದ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಕುಳಿತಿರುವ ನನಗೆ ವಿಮಾನಗಳ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ ಗಳ ರೆಕ್ಕೆಯ ಪಟಪಟ ಸದ್ದು ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಗುಂಯ್ ಗುಟ್ಟುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ನಾನು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಶುರು ಮಾಡಿದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವಿಮಾನ ಏರಿ ಇಳಿಯುವಾಗ ಮಾಡುವ ಸದ್ದಿಗೆ ಇದೇನು ನಮ್ಮ ಕಟ್ಟಡದ ಮೇಲೆ ಎರಗಿತೋ ಏನೋ ಎಂದು ಹೆದರಿ ವಿಮಾನ ಇಳಿಯುವವರೆಗೂ ಕಣ್ಣು ಕಿವಿಗಳಲ್ಲೇ ಹಿಂಬಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದೆ. ನೂರಾರು ಏಕರೆಗಳಷ್ಟಿರುವ ಕಚೇರಿಯ ಮೇಲಿನ ಬಾನಿನಲ್ಲಿ ಹಾರಾಡಿಕೊಂಡು ಬದುಕಿರುವ ಹಕ್ಕಿಗಳ ಗುಂಪಿಗೆ ನಾವು ವಿಮಾನ ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರ್ಗಳೆನ್ನುವ ‘ಪಕ್ಷಿ’ ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದ್ದೇವೆ. ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ದೂರದಿಂದ ನೋಡಿ ಕೇಳಿ ಗುರುತು ಹಿಡಿಯಬಲ್ಲ ಪಕ್ಷಿ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಂತೆಯೇ ವಿಮಾನಗಳ ಸದ್ದು ದೂರದ ನೋಟದಿಂದಲೇ ಇದು ಇಂತಹದ್ದು ಎಂದು ಹೇಳಬಲ್ಲವರಿದ್ದಾರೆ. ಮೊಂಡು ಮೂಗಿನವು, ಉದ್ದ ರೆಕ್ಕೆಯವು, ಡೊಳ್ಳು ಹೊಟ್ಟೆಯವು, ಅಗಲ ಬಾಲದವು ಹೀಗೆ ತರ ತರಹದ ವಿಮಾನ ಹಕ್ಕಿಗಳು! ವಿಧ ವಿಧದ ಹಕ್ಕಿಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೂಗಿನಂತೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ತರದ ವಿಮಾನಗಳು ತಮ್ಮದೇ ಸದ್ದು ಕೇಕೆಗಳಿಂದ ಹತ್ತಿ ಇಳಿಯುತ್ತವೆ. ಹೊತ್ತಲ್ಲದ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವ, ಕಿವಿ ಹಿಡಿಯದಷ್ಟು ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಾ ಹಾರುವ ವಿಮಾನ, ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಯಾವ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ಹೋರಾಟ ವಿಮಾನ ಎನ್ನುವುದನೆಲ್ಲ ನೋಡಿ ಶುಭ ಅಶುಭಗಳ ಶಕುನ ಹೇಳುವವರೂ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ತಯಾರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ನಮ್ಮ ಕಲ್ಪನೆ ಏನೇ ಇದ್ದರೂ ಹಕ್ಕಿಗಳು ವಿಮಾನಗಳೂ ಸರಿ ಸುಮಾರಿಗೆ ಒಂದೇ ಸಂತತಿಯವು ಆಗಿ ಕಂಡರೂ ಹಕ್ಕಿಗಳು ವಿಮಾನಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಗುಂಪಿಗೆ ಎಂದೂ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ವಿಮಾನಗಳು ಹಕ್ಕಿಗಳನ್ನು ತಮ್ಮವು ಎಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ .
