Category: ವೈಚಾರಿಕ ಲೇಖನ

‘Black Lives Matter’ – ಅನಿವಾಸಿಗಳ ಅನುಭವಗಳು

Ln Gudur6 Comments

‘Black lives matter’ (ಕರಿಯರ ಜೀವಗಳಿಗೂ ಬೆಲೆಯಿದೆ) ಈ ಪದಪುಂಜ ಕಣ್ಣ ಮುಂದೆ ತರುವುದು, ಆಗಾಗ ಸುದ್ದಿವಾಹಿನಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುವ ಅಮೆರಿಕಾದ ಕರಿಯರ ಮೇಲಿನ ಪೋಲೀಸರ ಅತ್ಯಾಚಾರಗಳಷ್ಟೇ ಇರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಅವರವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ, ಕೇಳಿದ, ನೋಡಿದ ಘಟನೆಗಳೂ ಇರಬಹುದು. ಈ ರೀತಿಯ ಘಟನೆಗಳು ಆಯಾ ದೇಶದ ರಾಜಕೀಯ-ಸಾಮಾಜಿಕ-ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಆಗಾಗ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚೇ ಅನ್ನಿಸುವಷ್ಟು ಆಗಬಹುದು. ೯/೧೧ ಆದಾಗಿನಿಂದ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆಯೇನೋ ಅನ್ನಿಸಿದರೂ, ಈ ರೀತಿಯ ನಡುವಳಿಕೆ ಮುಂಚಿನಿಂದಲೂ ಇದ್ದೇ ಇದೆಯಲ್ಲವೆ? ಅನಿವಾಸಿ ಬಳಗದ ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರು, ಶ್ರೀವತ್ಸ ದೇಸಾಯಿ ಮತ್ತು ಉಮಾ ವೆಂಕಟೇಶ್ ತಮ್ಮ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. – ಎಲ್ಲೆನ್ ಗುಡೂರ್ (ಸಂ.)

Black Lives Matter – ಉಮಾ ವೆಂಕಟೇಶ್

೯ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೦೧, ಅಮೆರಿಕೆಯ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಕರಾಳವಾದ ದಿನ. ನನ್ನ ಗಂಡ ಸತ್ಯಪ್ರಕಾಶ್ ಬರ್ಲಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಸಬಾಟಿಕಲ್ ಸಮಯವನ್ನು ಅಲ್ಲಿನ ಮ್ಯಾಕ್ಸ್ ಪ್ಲಾಂಕ್ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕಳೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಹಾಗಾಗಿ ನಾವು ಬರ್ಲಿನ್ನಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ವಾಸ್ತವ್ಯಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದ ಸಿದ್ಧತೆಯಲ್ಲಿದ್ದೆವು. ಬರ್ಲಿನ್ ನಗರದ ಪೂರ್ವಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ, ಪಾಟ್ಸಡ್ಯಾಮ್ ಟೌನಿನಲ್ಲಿರುವ, ಡಾಯ್ಚ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ಅಕೌಂಟ್ ತೆರೆಯಲು ಸರತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಅಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಟಿವಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ CNN world ಸಮಾಚಾರದ ಕಡೆಗೆ ಆಗಾಗ ನಮ್ಮ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನೂ ಹರಿಸಿದ್ದೆವು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನ ವರ್ಲ್ಡ್ ಟ್ರೇಡ್ ಕಟ್ಟಡದ ಉತ್ತರದ ಗೋಪುರಕ್ಕೆ ವಿಮಾನವೊಂದು ಬಂದಪ್ಪಳಿಸಿ, ಆ ಗೋಪುರ ಕುಸಿಯುವ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ತೋರಿಸಿದರು. ನಾವೆಲ್ಲಾ, ಇದ್ಯಾವುದೋ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗಲಿದ್ದ ಹೊಸ ಹಾಲಿವುಡ್ ಚಿತ್ರದ ಟ್ರೈಲರ್ ಇರಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿದು ಸುಮ್ಮನಿದ್ದೆವು. ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಕ್ಷಣದಲ್ಲೇ ಮತ್ತೊಂದು ವಿಮಾನ ಟ್ರೇಡ್ ಸೆಂಟರ್ ಕಟ್ಟಡದ ದಕ್ಷಿಣ  ಗೋಪುರಕ್ಕೆ ಬಡಿದು ಅದೂ ಕುಸಿಯಲಾರಂಭಿಸಿತು. ನಾನು ನನ್ನ ಗಂಡ ಇದೇನಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ, ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಕ್ಲರ್ಕ್ ನಮ್ಮನ್ನು ಒಳಗೆ ಕರೆದಳು. ನಾವು ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಟಿವಿ ಕಡೆಗೆ ಕೈ ತೋರಿಸಿದಾಗ, ಇಂಗ್ಲೀಷಿನಲ್ಲಿ ಮಾತನಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಆಕೆ, ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಘಟಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಆಂತಂಕವಾದಿ ಆಕ್ರಮಣದ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ತಿಳಿಸಿದಾಗ ದಿಗ್ಬ್ರಮೆಯಾಯಿತು. ಮುಂದಿನ ಹಲವಾರು ವಾರಗಳ ಕಾಲ ಕೇವಲ ಆ ಕರಾಳ ಘಟನೆಯಿಂದ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳು ಈಗ ಇತಿಹಾಸದ ಪುಟಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಹೋಗಿವೆ. ಆದರೆ ೨೦೦೧ರ ಆ ಆತಂಕವಾದದ ಘಟನೆಯ ನಂತರ ಪ್ರಪಂಚ ಮೊದಲಿನಂತಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಒಂದು ದೇಶದ ಜನ, ಮತ್ತೊಂದು ದೇಶದ ವರ್ಣದವರನ್ನು ನೋಡುವ ದೃಷ್ಟಿಯೇ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಈ ಘಟನೆಯ ನಂತರ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಜನಾಂಗ ಅನುಭವಿಸಿದ ಕಷ್ಟ, ದ್ವೇಷದ ನಡವಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ನೋಡುತ್ತಲೇ ಇದ್ದೀವಿ. ಅಮೆರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಕುಚಿತ ಮನೋಭಾವದ ಬಿಳಿಯರು, ಆ ಘಟನೆಯ ತರುವಾಯ ಕಂದುಬಣ್ಣದ ಏಶಿಯನ್ ಜನಾಂಗದವರೊಡನೆ ಬಹಳ ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ವರ್ತಿಸಿದ್ದರು ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದೆವು.

ಇದಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಗಂಡ ಕಾರ್ಡಿಫ಼್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ತಮ್ಮ ಪಿ.ಎಚ್.ಡಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೋಸ್ಟ್ ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಸಂಶೋಧಕರೊಂದಿಗೆ, ಲೂಸಿಯಾನ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿರುವ, ನ್ಯೂ ಓರ್ಲಿಯನ್ಸ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯಲಿದ್ದ ಕಾನ್ಫ಼ರೆನ್ಸ್ ಒಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದರು. ಏರ್ ಪೋರ್ಟಿನಿಂದ ಬಾಡಿಗೆ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಜೊತೆ ತಾವೇ ಕಾರು ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಾ ಹೈವೇನಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದಾಗ ನಡೆದ ಒಂದು ಘಟನೆ ನೇರವಾಗಿ ವರ್ಣೀಯ ದ್ವೇಷಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದು. ಅಮೆರಿಕೆಯ ಹಲವಾರು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಪೋಲೀಸ್ ಆಫೀಸರುಗಳು ಬಹಳ ನಿರ್ದಯರು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ನಮ್ಮ ಗೆಳೆಯರ ಬಾಯಿಂದ ಕೇಳಿದ್ದೆವು.  ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಗನ್ ಅಥವಾ ಪಿಸ್ತೂಲನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವರು ಹಿಂದೆಮುಂದೆ ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವ ವಿಷಯವೂ ನಮಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಹಾಗಾಗಿ ನನ್ನ ಗಂಡ ಸತ್ಯಪ್ರಕಾಶ್, ವೇಗದ ಮಿತಿಯನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ಮೀರದಂತೆ, ಬಹಳ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಕಾರನ್ನು ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಿದ್ದರಂತೆ. ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆ ಗಂಟೆ ದೂರದ ಅವರ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ, ಮೊದಲು ಅರ್ಧ ಗಂಟೆ ಯಾವ ತೊಂದರೆಯೂ ಆಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ ಇದ್ದಕಿದ್ದಂತೆ ಅವರ ಮುಂದೆ ಒಂದು ಪೋಲೀಸ್ ಕಾರ್ ವೇಗವಾಗಿ ದಾಟಿ ಹೋಯಿತು. ಅದನ್ನು ನೋಡಿ ಸತ್ಯ, ಯಾವುದೋ ಆಕ್ಸಿಡೆಂಟ್ ಆಗಿರಬೇಕು, ಸರಿ ಇನ್ನು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಅಡಚಣೆ ಇದೆ ಎಂದು ತಮ್ಮ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಎಚ್ಚರಿಸಿದರಂತೆ. ಸುಮಾರು ೧೦ ಗಂಟೆಯ ವಿಮಾನ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ನಿದ್ದೆಗೆಟ್ಟಿದ್ದ ಅವರೆಲ್ಲಾ ತೂಕಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾಗಲೇ, ಮತ್ತೊಂದು ಪೋಲೀಸ್ ಕಾರ್ ಇವರ ಬೆನ್ನಟ್ಟಿ ಬಂದು, ಕಾರನ್ನು ಪಕ್ಕದ ಹಾರ್ಡ್ ಶೋಲ್ಡರಿನಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಬೇಕೆಂದು ಆಣತಿ ಇತ್ತಾಗ, ಸತ್ಯ ಅವರಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಯಿತು. ವೇಗದ ಮಿತಿಯಲ್ಲೇ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೇನೆ, ಆದರೂ ಇದೇಕೆ ತನ್ನನ್ನು ತಡೆಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಸ್ವಲ್ಪ ಗಾಬರಿಯೂ ಆಯಿತು. ಸರಿ ವಾಹನದಿಂದ ಕೆಲಗಿಳಿದು ಬಂದ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿ, ಸತ್ಯ ಅವರನ್ನು ಕಾರಿನಿಂದ ಹೊರಗೆ ಬರಬೇಕೇಂದು ಆಣತಿ ಇತ್ತಾಗ ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೂ ಗಾಬರಿಗೊಂಡರು. ಸತ್ಯ ಕೆಳಗಿಳಿದು ತಮ್ಮ ಲೈಸೆನ್ಸ್, ಪಾಸ್ಪೋರ್ಟ್ ಎರಡನ್ನೂ ತೋರಿಸಿದಾಗ, ಅದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡದೆ, ನೀನು ಎಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿರುವೆ? ನಿನ್ನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿರುವವರು ಯಾರು? ನಿನ್ನ ವೃತ್ತಿಯೇನು? ನಿನ್ನ ಧರ್ಮ ಯಾವುದು? ನೀನು ಮುಸ್ಲಿಮ್ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನೇ? ನಿನ್ನ ಕಾರಿನಲ್ಲಿ ಬಾಂಬ್ ಇದೆಯೇ? ನೀನೊಬ್ಬ ಉಗ್ರವಾದಿಯೇ? ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನೆಗಳ ಸುರಿಮಳೆಯನ್ನೇ ಸುರಿಸಿದನಂತೆ. ಅಮೆರಿಕೆಯ ದಕ್ಷಿಣ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಭ್ರಷ್ಟರು, ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಗೂಂಡಾಗಳಿದ್ದಂತೆ ಎಂದು ಕೇಳಿದ್ದರಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಶ್ನೆಗೂ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿಯೇ ಉತ್ತರಿಸಿದ ಸತ್ಯಪ್ರಕಾಶ್, ಧರ್ಮದ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ತಾವು ಒಬ್ಬ ನಾಸ್ತಿಕ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದಾಗ, ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗೆ ಇಷ್ಟವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನೀನು ಹೇಳುತ್ತಿರುವುದು ಸುಳ್ಳು, ಎಲ್ಲಾ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೂ ಒಂದು ಧರ್ಮವಿದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ದಬಾಯಿಸಿದಾಗ, ಸತ್ಯಪ್ರಕಾಶ್, ಇರಬಹುದು, ಆದರೆ ನಾನೊಬ್ಬ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನಿ, ನನಗೆ ಯಾವ ದೇವರೂ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ನಂಬಿಕೆಯಿಲ್ಲ ಎಂದಾಗ, ಅದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ನೀನು ಧರ್ಮನ್ನು ಪಾಲಿಸಬೇಕು. ಅದೇ ಸರಿಯಾದ ದಾರಿ. ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಹೀಗೆ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬೀಳುತ್ತೀಯಾ ಎಂದು ಗದರಿದನಂತೆ. ಕಡೆಗೊಮ್ಮೆ ಸತ್ಯನನ್ನು ಬಿಟ್ಟ ನಂತರ, ಅವರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಫ಼್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯನ್ನು ಕಾರಿನಿಂದ ಹೊರಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿ, ಅವನನ್ನೂಇದೇ ರೀತಿ ಅಸಬಂದ್ಧವಾಗಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ, ಕಡೆಗೊಮ್ಮೆ ಅವರನ್ನು ಬೆದರಿಸಿ ಹೊರಟುಹೋದನಂತೆ. ಇದು ಸುಮಾರು ಒಂದು ಗಂಟೆಯ ಕಾಲ ನಡೆದ ಘಟನೆ. ಕಾರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಅವರ ಇತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಹೆದರಿ ನಡುಗಿದ್ದರಂತೆ. ಅವರೆಲ್ಲರ ಕಣ್ಗಳೂ, ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಪಿಸ್ತೂಲ್ ಕಡೆಗೇ ಇತ್ತಂತೆ. ಎಲ್ಲಾದರೂ ಅವನು ತಲೆಕೆಟ್ಟು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿದರೇನು ಗತಿ ಎಂದು ಹೆದರಿ ಹಣ್ಣಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಡೆಗೆ ಕಾನ್ಫ಼ರೆನ್ಸ್ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ತಡವಾಗಿ ತಲುಪಿದಾಗ ಅವರ ಮನಸ್ಸು ತಲ್ಲಣವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಅವರ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು, ವಿಷಯ ತಿಳಿದು ನಾಚಿಕೆ ಮತ್ತು ಅವಮಾನದಿಂದ ತಲೆತಗ್ಗಿಸಿ ಕ್ಷಮೆ ಕೋರಿದ್ದರೆಂದು ಸತ್ಯ ತಿಳಿಸಿದ್ದು ನೆನಪಿದೆ. ಇದೊಂದೇ ಬಾರಿ ಅಲ್ಲ. ಸತ್ಯ ಅವರ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಘಟನೆಗಳು ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಜರುಗಿವೆ. ಏರ್ಪೋರ್ಟಿನಲ್ಲಂತೂ ಅವರನ್ನು ಪ್ರತೀ ಬಾರಿ ವಿಶೇಷವಾದ ತಪಾಸಣೆಗೊಳಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ವರ್ಣದ್ವೇಷವಲ್ಲದೇ ಮತ್ತೇನು? ಕೇವಲ ಮನುಷ್ಯನ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅವನ ಸಂತತಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಅವನನ್ನು ಅವಮಾನಪಡಿಸುವುದು ಯಾವ ನ್ಯಾಯ? ಇಂದಂತೂ ಅಮೆರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಆಫ಼್ರಿಕನ್ ಮೂಲದ ಅಮೆರಿಕನ್ನರನ್ನು ಇನ್ನೂ ಅನ್ಯಾಯವಾಗಿ ಹಿಂಸೆಗೊಳಪಡಿಸಿ ಅವರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಅಮಾನುಷ ಕೃತ್ಯ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಮಾನವ ಎಷ್ಟು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆದರೇನು? ಮಾನವಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಪಶುವಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವರ್ತಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದಾನೆ. ಇದು ನಮ್ಮ ಮಾನವ ಕುಲಕ್ಕೇ ಅವಮಾನ.

– ಉಮಾ ವೆಂಕಟೇಶ್.

***********************************************************************

 Black Lives Matter:  ನನ್ನ ಅನುಭವ – ಶ್ರೀವತ್ಸ ದೇಸಾಯಿ

ಇದೇ ವರ್ಷ(2020) ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಅಮೇರಿಕದ ಮಿನ್ನಿಯಾಪೋಲಿಸ್ ನಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಜ್ ಫ್ಲಾಯ್ಡ್ ಎನ್ನುವ ಕರಿಯ ಮನುಷ್ಯನ ಹತ್ಯೆಯಾದ ಮೇಲೆ Black Lives Matter (2013 ರಲ್ಲೇ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಗಿತ್ತು) ಎನ್ನುವ ಘಟಕದ ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ಆಂದೋಲನಗಳು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ಹರಡಿತು. ಇದೇ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ”ಅನಿವಾಸಿ’ಯ ಸಂಪಾದಕರು ಓದುಗರ ಅನುಭವಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆಯಲು ಕರೆ ಕೊಟ್ಟರು. ಆಗ ಅವಿತುಕೊಂಡಿದ್ದ ಎರಡು ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಹೆಕ್ಕಿ ತೆಗೆದೆ.

ರೇಸಿಸಂ (racism, racialism) ಎಲ್ಲಕಡೆಗೆ, ಬಹುಕಾಲದಿಂದ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಆಗಾಗ ಈ ವರ್ಣಭೇದ ಅಥವಾ ಜನಾಂಗಗಳಲ್ಲಿಯ ಪಕ್ಷಪಾತ ಧೋರಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳು ಕಾರಣಾಂತರಗಳಿಂದ ತಲೆಯೆತ್ತಿ ಕಾಡುತ್ತಾ ಬಂದಿವೆ. ಹತ್ತೊಂಬತ್ತು ನೂರಾ ಎಪ್ಪತ್ತರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಯು ಕೆ ಗೆ ಬಂದ ನಾನು ಹಲವಾರು ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟದಾದ ಎಂದು ಅನಿಸಿದರೂ, ಒಂದೆರಡು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ನೋವು ಮಾಡುವಂತ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದರೂ, ನೆನಪಿನ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿ ಒತ್ತಿ ಬದುಕುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದೇನೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಘಟನೆಗಳು ಮತ್ತು ಈ ಆಹ್ವಾನದಿಂದ ಆ ನೆನಪುಗಳು ಮತ್ತೆ ಮರುಕಳಿಸಿವೆ.

 1940ರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ದಕ್ಷಿಣ ಏಶಿಯಾದ ವಲಸಿಗ ಡಾಕ್ಟರುಗಳು (ಭಾರತ, ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಸಿಂಹಳ, ಅಥವಾ ದೂರ ಪ್ರಾಚ್ಯ ದೇಶದವರು) ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಶನಲ್ ಹೆಲ್ಥ್ ಸರ್ವಿಸ್ (NHS) ದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. 1960-70ರ ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಆ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ ಜನರಲ್ಲಿ ಈ ಭೇದ ಭಾವನೆ ಹೆಚ್ಚಾದಂತೆ ನನ್ನ ಅನಿಸಿಕೆ. ಆಗ ಈದೇಶದ ಬಿಳಿಯರಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನ, ಭಾರತೀಯ ಮತ್ತಿತರ ಕಂದು-ಕಪ್ಪು ಚರ್ಮದ ವೈದ್ಯರುಗಳು ಮತ್ತಿತರ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು ಎರಡನೆಯ ದರ್ಜೆಯವರು ಅನ್ನುವ ಭಾವನೆ ಇತ್ತು.

1) 1970  ರ ಆಸು ಪಾಸು, ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ.

1970ರ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ನಾನು ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದೆ.ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪದವಿ ಪಡೆದು, ನಂತರ ನನ್ನ ಸ್ಪೆಷಾಲಟಿಯಲ್ಲಿ (ಕಣ್ಣಿನ ರೋಗಗಳ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ)  ಸಾಕಷ್ಟು ಅನುಭವವಿದ್ದರೂ ನಾನು FRCS ಡಿಗ್ರಿಗೆ ಓದುವಾಗ ವೇಲ್ಸ್ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿ ಆಗ ಜೂನಿಯರ್ ಡಾಕ್ಟರ್ ಅಂತ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಆದ ಮೊದಲ ಅನುಭವ. ಒಂದೆರಡು ಸಲ ಮುಂದೆಯೂ ಇಂಥ ಘಟನೆಗಳು ಆದವು. ಹಿಂದಿನ ದಿನ ಬಿಬಿಸಿ ಟೆಲಿವಿಷನ್, ಮತ್ತು ಆ ದಿನದ ಸುದ್ದಿ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ವರ್ಣೀಯ ಡಾಕ್ಟರು ’’ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ತಪ್ಪಿನಿಂದ ಆದ ಹಾನಿ, ಆ ’ಅಪರಾಧ’ಕ್ಕೆ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಗೆ ದೂರು” ಅನ್ನುವ ಸುದ್ದಿ ಬಿತ್ತರಣೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮರುದಿನ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗೆ ಅಪಾಯಿಂಟ್ಮೆಂಟ್ ಬಂದ ರೋಗಿಗಳು ನನ್ನನ್ನು ’ಕರಿಯ’ ಡಾಕ್ಟರೆಂದು ನೋಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಮೊದಲನೇ ಇಂಥ ಅನುಭವದಿಂದ ಸ್ವಾಭಿಮಾನಕ್ಕೆ ಕೊಡಲಿಪೆಟ್ಟು ಬಿದ್ದಂತಾಯಿತಾದರೂ ಆಗ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೇ ಇರದ್ದರಿಂದ ಬಂದ ಹೊಸತರಲ್ಲಿ ಶಾಂತಿಯಿಂದ ನುಂಗಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಯಿತು. ಮೊದಲೆರಡು ಸಲ ಇದನ್ನು ಸಹಿಸುವದು ಕಷ್ಟವಾದರೂ ಉಪಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ನನ್ನ ವರಿಷ್ಠರಾದ ’ಬಿಳಿಯ ಕನ್ಸಲ್ಟಂಟನ’ ಕಡೆಗೇ ತಪಾಸಣೆ ಯಾ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ನರ್ಸ್ ಗೆ ಹೇಳ ಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಒಂದೆರಡು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಇದೇ ತರಹ ಘಟನೆ ನಡೆದಾಗ, ತನಗೆ ಆಗಲೇ ಆ ದಿನದ  ರೋಗಿಗಳ ’’ಫುಲ್ ಲಿಸ್ಟ್ ಅಪ್ಪಾಯಿಂಟಮೆಂಟ್ಸ್” ಇರುವಾಗ ಪಾಪ ಆತನಾದರೂ ಏನು ಮಾಡಿಯಾನು? ಈಗಾಗಲೇ ಆ ಹಿರಿಯ ವೈದ್ಯ ಕನ್ಸಲ್ಟಂಟನಿಗೆ ನನ್ನ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಿ ವಿಶ್ವಾಸವಿದ್ದುದರಿಂದ ರೋಗಿಗಳಿಗೆ ಆತ ಹೇಳಿದ ಮಾತು: ”ಈತ ನುರಿತ ಡಾಕ್ಟರ್. ನನಗೇ ಏನಾದರೂ ಕಾಯಿಲೆ ಆದಲ್ಲಿ ಈತನಿಂದಲೆ ನನಗೇ ಚಿಕೆತ್ಸೆಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ ಈತನ ಮೇಲೆ. ಇಂದು ಆತನನ್ನೇ ನೋಡಬಹುದಲ್ಲ. ಮುಂದಿನ ಸಲ ನೋಡೋಣ.” ಹಾಗೆ ಹೇಳಿ ಮತ್ತೆ ವಾಪಸ್ ನನ್ನ ಕಡೆಗೇ ಕಳಿಸಿ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಬಗೆಹರಿಸಿದ್ದಲ್ಲದೆ ನನಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಸಹ ಕೊಟ್ಟಂತೆ ನನಗೆ ಅನಿಸಿತು. ಅದು ಬರೀ ತೋರಿಕೆಯೇ ಅಲ್ಲ ತಾನೆ ಅಂತ ಆಗ ನನಗೆ ಅನಿಸಲೂ ಇಲ್ಲ. ಇಂಥ ಅನೇಕ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ನಮ್ಮ ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಊರುಗಳಲ್ಲಿಯ ಮಿತ್ರರು ಆಗಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದು ಈಗ ನೆನಪಾಗುತ್ತದೆ. ಈಗ ಕಾಲ ಬದಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ನಮ್ಮವರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಪರಿಣಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವಾಗಿದ್ದರೂ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ’ಅಜ್ಞಾನಿಗಳು’ ಆಗಾಗ ಇನ್ನೂ ಸವಾಲೊಡ್ಡುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ನನ್ನ ಗ್ರಹಿಕೆ.

2) 1992ರ ಸುಮಾರು ನಡೆದದ್ದು: 

ಆಗ ಜನರ ವಿಚಾರ – ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ವರ್ಣಭೇದ ಭಾವನೆ ಗುಪ್ತವಾಗಿದ್ದರೂ ಇನ್ನೂ ”ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿ” (”Institutional racism”)  ಪದದ ಬಳಕೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಕೇಳಿ ಬರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಚಾಪಿಸುತ್ತಿದ್ದಿಲ್ಲ. ಈ ಮಧ್ಯೆ 22 ಎಪ್ರಿಲ್, 1992 ರಂದು ಸಂಜೆ ಲಂಡನ್ ದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕರಾಳ ದುರ್ಘಟನೆ ಸಂಭವಿಸಿತು. ಸ್ಟೀವನ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಎನ್ನುವ 19 ವರ್ಷದ ಕರಿಯ ಯುವಕ ಒಂದು ಸಾಯಂಕಾಲ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಲು ಬಸ್ಸಿಗೆ ಕಾಯುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವನ ಮೈಮೇಲೆರಗಿದ ಐವರು ಬಿಳಿಯ ಯುವಕರಿಂದ ಆತನ ಘೋರ ಕೊಲೆಯಾಯಿತು. ಅದು ಮುಂದೆ ಸತತವಾಗಿ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಸುದ್ದಿ ಮಾಡಿತು. ಇನ್ನೂ ಆಗಾಗ ಅದರ ತೆರೆಗಳೆದ್ದು ಅಪ್ಪಳಿಸುತ್ತವೆ. ಅಪರಾಧಿಗಳು ಸಿಕ್ಕರೂ ಅವರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ದೀರ್ಘಕಾಲದ ನಂತರ ಅದರ ತನಿಖೆಯಾಗಿ ನಂತರ ಹೊರಬಿದ್ದುದೇ ಮೆಕ್ಫರ್ಸನ್ ರಿಪೋರ್ಟ್ (1999).ಅದರಲ್ಲೇ ಈ ರೇಸಿಸಮ್ ದ ವ್ಯಾಖ್ಯೆ ಇದೆ: ಒಂದು ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸಂಘ, ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಸುಹೊಕ್ಕ ’ಮಾಮೂಲು’ ಎಂದೆನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ವರ್ಣಭೇದ ನೀತಿ ಅದು ಎಂದು. ಇದೆಲ್ಲ ಹೊರಬಂದುದು ನನ್ನ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಅನುಭವದ ನಂತರ. ಈ ತರದ Institutional racism ಈಗಲೂ ಕಂಡುಬಂದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಅನುಭವದ ಸಾರ ಹೀಗಿದೆ:

ಅಂದು ನಾನು ನನ್ನ ಕುಟುಂಬದೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದ ’ಮಾಮೂಲು’ ಶನಿವಾರವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಸಂಜೆ ನನ್ನ ವೋಲ್ವೋ ಕಾರನ್ನು ಎಂದಿನಂತೆ ಸಾವಕಾಶವಾಗಿ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ಡ್ರೈವ್ ಮಾಡುತ್ತ ಆಗತಾನೆ ಬೇಸಿಂಗ್ ಸ್ಟೋಕಿನ ಆ ರೌಂಡಬೌಟ್ ದಾಟಿ ಲಂಡನ್ ಕಡೆಗೆ ಗಾಡಿಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿದ್ದೆ. ಒಮ್ಮಿಂದೊಮ್ಮೆಲೆ ಎಲ್ಲಿಂದಲೋ ನೀಲಿ ಬೆಳಕಿನ ಫ್ಲಾಷ್ ಲೈಟ್ ಹಾಕಿಕೊಡು ನನ್ನ ಮುಂದೆ ಬಂದೆರಗಿತು ಆ ಪೋಲೀಸ್ ಕಾರು.! ಕಾರನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಏನಾಗುತ್ತಿದೆ ಎಂದು ಸುಧಾರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಕಾರಿನ ಕಿಡಕಿಯ ಗಾಜನ್ನು ಇಳಿಸಲು  ಅತಿಯಾದ ರೋಷದಿಂದ ಹೇಳಿ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿ ನಯನಾಜೂಕು ಬಾಹಿರ ಒರಟು ದನಿಯಲ್ಲಿ ಕೇಳಿದ: ”ಈ ತರದ ಕೆಟ್ಟ ರೀತಿಯಿಂದ ಗಾಡಿ ಓಡಿಸುವದನ್ನೆ ಎಂದೂ ನೋಡಿರಲಿಲ್ಲ, ಕುಡಿದಿದ್ದೀಯಾ?” ಎಂದು ಜಬರಿಸಿದ. ನನಗೋ ಆಶ್ಚರ್ಯ ಮತ್ತು ಸಿಟ್ಟು ಸಹ. ಅತ್ಯಂತ ಕಾಳಜಿಪೂರ್ವಕ ಗಾಡಿ ನಡೆಸುವದೇ ನನ್ನ ರೂಢಿ. ಅದಲ್ಲದೆ ನಾ ಹೊರಬಿದ್ದ ಸಭಾಗೃಹದಿಂದ ಕೇವಲ 200 ಅಡಿಗಳಷ್ಟೂ ದೂರವಿರದ ಆ ಜಂಕ್ಷನ್ನಿಗೆ ಬರುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ  ವೇಗಮಿತಿ ಮೀರಿರುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ತಾನೆ ಆ ಸಭಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಿಗರೊಬ್ಬರು ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದ ”ಪುರಂದರ ಸ್ಮರಣೆ’” ಎನ್ನುವ ಗಾಯನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿಸಿ ಹೊರಟಾಗ ಆರು ಗಂಟೆಯ ಶರದೃತುವಿನ ಸಂಜೆಯ ಬೆಳಕು ಇನ್ನೂ ಚೆನ್ನಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. ನಾನು ಕುಡಿದಿಲ್ಲ, ಸಂಗೀತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ ಮುಗಿಸಿಬರುತ್ತಿದ್ದೇನೆಂಬ ಸತ್ಯವನ್ನು ಎಷ್ಟುಸಲ ಹೇಳಿದರೂ ಆತ ಮತ್ತು ಆತನ ಜೊತೆಗಿನ ಪೋಲೀಸ್ ಮಹಿಳೆ ಒಪ್ಪಲು ತಯಾರಿರಲಿಲ್ಲ. ಆ 10 ನಿಮಿಷಗಳ ಆತನ ಉದ್ಧಟ ವರ್ತನೆ ಮಂದುವರೆದು ’ಬ್ರೆಥಲಿಸರ್’ ಮಾಡುತ್ತೇನೆಂದು ಧಮಕಿ ಹಾಕಿದ. ಒಳ್ಳೆಯದೇ ಆಯಿತು, ಆಫೀಸರ್, ನಿಮಗೂ ಖಾತ್ರಿ ಆಗ ಬೇಕಲ್ಲ ಎಂದು ಒಪ್ಪಿದೆ. ಮದ್ಯದ ಲವಲೇಶವೂ ತೋರಿಸಿರಲಿಲ್ಲ ಆ ಯಂತ್ರ. ಆದರೆ ಆತನಿಗೆ ಅಸಮಾಧಾನ, ನಾನು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಲ್ಲವಲ್ಲ ಎಂದು. ಆ ನಡತೆಗೆ ಏನು ಕಾರಣವಿರಬಹುದು? ಅಥವಾ ಅದುವೇ ಅವರು “ಮಾಮೂಲು” ವರ್ತನೆಯೇ? ಆ ದಿನ ತಿಂಗಳ ಕೊನೆ. ಅವರಿಗೆ `ಟಾರ್ಗೆಟ್` ಮುಟ್ಟಲು ’ಗಿರಾಕಿ’ಗಳು ಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೇ ಈ ತರದ ಉದ್ಧಟ ನಡತೆಯಿಂದ ಬೆದರಿಸಿ ಒಪ್ಪಿಸಿ ತನ್ನ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಬೇಕು, ಎಂದುಕೊಂಡೆ. ಅದು ನನ್ನ ತಪ್ಪು ಗ್ರಹಿಕೆ ಇರಬಹುದು. ತನ್ನ ಬೆನ್ನು ತನಗೆ ಕಾಣದು, ನಿಜ. ನಾನು ಅಂಥದೇನೂ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಗಾಡಿ ಚಲಾಯಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ, ಮತ್ತೇನು ಕಾರಣ, ನನ್ನಗೆ ಇನ್ನೂ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಚರ್ಮದ ಬಣ್ಣ, ಜೊತೆಗೆ ನನ್ನ ವೋಲ್ವೋ ಕಾರು ಸ್ವಲ್ಪವೇ ಹಳೆಯದಾದರೂ ಅತಿ ಹಳೆಯ ’ಬ್ಯಾಂಗರ್’ ಕಾರು ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ, ನನ್ನ ಮೇಲೆ ಗುರಿಯಿಡಲು. ಇದು ಓದುಗರಿಗೆ ಸಣ್ಣ ವಿಷಯ ಎನಿಸ ಬಹುದಾದರೂ, ನನಗೆ ಮಾತ್ರ ಆತನ ಸೊಕ್ಕು, ಉದ್ಧಟ ವರ್ತನೆ, ಮಾತಿನ ರೀತಿ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಬಹಳೆ ಘಾಸಿಗೊಳಿಸಿತು. ಯಾಕೆ ಒಬ್ಬ ಕಾಯದೆಗೆ ವಿಧೇಯನಾದ ನಾಗರಿಕನನ್ನು ಇಂತಹ ಅಸಭ್ಯ ಮತ್ತು ಅಸಹ್ಯ ವರ್ತನೆಗೆ ಗುರಿಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಯೋಚಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದೆ. ಯಾವದೂ ತಪ್ಪು ಸಿಗದೆ ನಮ್ಮನ್ನು ಮುಂದೆ ಹೊಗಲು ಬಿಡಲೇ ಬೇಕಾಯಿತಾದರೂ, ಏನಾದರೂ ಹುಳುಕು ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲು ಇನ್ನೆರಡು ಪೋಲೀಸು ಕಾರುಗಳೂ ನನ್ನನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ವರೆಗೆ ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದ್ದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಇಂಥ ಅನುಭವ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮುಂದೆಯೂ ಆಗಿಲ್ಲ.

ಆ ನಂತರ ಇವೆಲ್ಲ ವಿವರಗಳನ್ನು (ಸಮಯ, ಜಾಗ, ತಾರೀಕು) ಹ್ಯಾಂಪ್  ಶೈರಿನ ಚೀಫ್ ಕಾನ್ಸ್ ಟಬಲ್ ಗೆ ಲಿಖಿತ ಕಂಪ್ಲೇಂಟ್ ಕೊಟ್ಟೆ. `ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕ` ತನಿಖೆ ಮಾಡಿದಂತೆ ಮಾಡಿದ ಆತನಿಂದ ನನಗೆ ಬಂದ ಉತ್ತರ: “ನಾನು ಆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿದು ವಿಚಾರಿಸಿದೆ. ಅವರು ಎಲ್ಲ ಆಪಾದನೆಯನ್ನೂ ಅಲ್ಲಗಳೆಯುತ್ತಾರೆ” ಎಂದು. ಸ್ಟಿವನ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಪ್ರಕರಣ ಬಲ್ಲವರಿಗೆ ಇದರಿಂದ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ.

ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಆಫಿಸುಗಳು, ಮತ್ತು ಸರಕಾರದ ಸೇವಾ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ Institutional racism ಮೊದಲಿಗಿಂತಲೂ ಈಗ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆಯೇನೋ ಎಂದು ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ನಾನು ಕಂಡಂತೆ  ಈ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯ- ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಭೇದದ ಅತಿರೇಕದ ಸಂಭವಗಳು, ಪ್ರಕರಣಗಳು ತಲೆಯೆತ್ತುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ.

3) “ನಿಮ್ಮಂತಿರದಿದ್ದರೂ ನೀವು ನನ್ನನ್ನು ನಿಮ್ಮೊಳಗೆ ಕೂಡಿಸಿ …” (ನಿಸ್ಸಾರ್ ಅಹಮದರ ಕ್ಷಮೆ ಕೋರಿ)

ಇನ್ನು, ಇವುಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಒಂದು ಸಿಹಿ ಅನುಭವ. ನನಗೆ ಮೊದಲಿನಿಂದಲೂ ಫೋಟೋಗ್ರಾಫಿಯಲ್ಲಿ ಆಸ್ಥೆ ಇತ್ತು.  ಆದರೆ ಈ ದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದ ಹೊಸತರದಲ್ಲಿ ವಿಡಿಯೋ ಹವ್ಯಾಸವನ್ನು ಕೈಗೆತ್ತಿಕೊಳ್ಳಲು ಆಸ್ಪದವಾಗಲಿ, ಆ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಕೊಳ್ಳುವ ಆರ್ಥಿಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಲಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. 

1985ರ ಸುಮಾರು ಒಂದು ಜಾಹಿರಾತನ್ನು ನೋಡಿ ವಿಡಿಯೋ ಕಲೆಯನ್ನು ಕಲಿಯಬೇಕೆಂದು ವಾರಕ್ಕೊಂದರಂತೆ ಮೂರು ದಿನಗಳ ಕೋರ್ಸ್ ನಡೆಸಿದ ನಮ್ಮ ಊರಿನ ವಿಡಿಯೋ ಕ್ಲಬ್ಬನ್ನು ಸೇರಿದೆ, ಸದಸ್ಯರು ನನ್ನನ್ನು ಆದರದಿಂದ ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡರು. ಆ ಸಂಘ 20 -25 ಜನರಿದ್ದ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ತಲೆನರೆತ ರಿಟೈರ್ಡ್ ಜನರೇ ಅದರ ಸದಸ್ಯರು. ಅವರ ಸೌಜನ್ಯತೆ, ಆದರ, ಸ್ನೇಹಮಯ ವರ್ತನೆ ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಅಚ್ಚಳಿಯದ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು ಎಂದರೆ ಅತಿಶಯೋಕ್ತಿಯಲ್ಲ. ಅದಕ್ಕೆ ನಾನಿನ್ನೂ ಅದರ ಸದಸ್ಯನಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಅದರ ಚೇರ್ಮನ್ ಆಗಿಯೂ ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಇನ್ನೂ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದೇನೆ ಎನ್ನುವ ಮಾತೇ ಸಾಕ್ಷಿ. ನಾನಿರುವ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಈಶಾನ್ಯ ವಿಭಾಗದ ಐದಾರು ಕ್ಲಬ್ ಗಳಲ್ಲಿ ನಾನೊಬ್ಬನೇ ವರ್ಣೀಯ ಸದಸ್ಯ ಎಂದರೆ ನನಗೇ ಆಶ್ಚರ್ಯ. ಎಲ್ಲ ಕ್ಲಬ್ಬುಗಳು ಒಂದೆಡೆಗೆ  ಕೂಡಿದಾಗಲೂ ನನಗೆ ಪರಕೀಯ ಎನ್ನುವ ಭಾವನೆ (”’ನಿಮ್ಮೊಳಗಿದ್ದೂ ನಿಮ್ಮಂತಾಗದೆ”) ಒಮ್ಮೆಯೂ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲರೂ ನನ್ನನ್ನು ಇವನೂ ಒಬ್ಬ ಹವ್ಯಾಸಿ ಫಿಲ್ಮ್ ಮೇಕರ್ ಎನ್ನುವ ದೃಷ್ಟಿಯಲೇ ಬೇರೆ ದೇಶದವನೆಂದಾಗಲಿ ವೇರೆ ವರ್ಣದವನೆಂದಾಗಲಿ ಅಲ್ಲ.

ಮಾನವನು ಮೂಲತಃ ಸ್ನೇಹಮಯಿ. ಆದರೆ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಪರಕೀಯರ ದ್ವೇಷ (xenophobia) ತಲೆಯೆತ್ತುತ್ತದೆ. ಅವರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕಲುಷಿತಗೊಳಿಸಿದಾಗ, ಆ ವಿಷಕ್ಕೆ ಹಾಲೆರೆಯುವವರಿರುವಾಗ, ಅದು ದೀರ್ಘಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಆಗಿನ ಸ್ಟೀವನ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಆಗಲಿ, ಇತ್ತೀಚಿನ ಜಾರ್ಜ್ ಫ್ಲಾಯ್ಡ್ ನಂತಹ ಪ್ರಕರಣಗಳಾಗಲಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂಥ ಘಟನೆಗಳೂ ಆಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. ಎಷ್ಟೇ Black Lives Matter ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಾದರೂ ಇದಕ್ಕೆ ಕೊನೆಯುಂಟೇ?

– ಶ್ರೀವತ್ಸ ದೇಸಾಯಿ

 

ಕವಿ, ಕವಿತೆ ಮತ್ತು ಭಾವಗೀತೆ – ಡಾ. ಜಿ. ಎಸ್. ಶಿವಪ್ರಸಾದ್

Ln Gudur15 Comments

“ಕವಿದ ಪರದೆಯನ್ನು ತಳ್ಳಿ, ಅದು ಮುಚ್ಚಿಟ್ಟ ಜಗತ್ತಿನ ಸೌಂದರ್ಯವನ್ನು ಹೊರತಂದು, ಪರಿಚಿತವಾದದ್ದರಲ್ಲೇ ಹೊಸತನ್ನು ತೋರುವ ಶಕ್ತಿ ಕವಿತೆ / ಕಾವ್ಯಕ್ಕಿದೆ.” – ಪರ್ಸಿ ಶೆಲ್ಲಿ. ಅಂತಹ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳ ಕವಿತೆಯ, ಬರೆಯುವ ಕವಿಯ ಮನೋಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಸುಂದರ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ, ನಮ್ಮ ಡಾ ಜಿ ಎಸ್ ಶಿವಪ್ರಸಾದ್. ಈ ಲೇಖನ ಹೋದವಾರ ಪ್ರಕಟವಾದ ಕಾವ್ಯ ಭಾವ – ಸಂಗೀತ ಸೌರಭ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲೇ ಮೂಡಿಬಂದಿದೆ. ಎಂದಿನಂತೆ ಓದಿ ಆನಂದಿಸಿ, ನಿಮ್ಮ ಅನಿಸಿಕೆಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಿ. – ಎಲ್ಲೆನ್ ಗುಡೂರ್ (ಸಂ.)

ಕವಿತೆಯೆಂದರೇನು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ, ಒಬ್ಬ ಕವಿ ತನ್ನ ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ ತನ್ನ ಬದುಕಿನ ಅನುಭವವನ್ನು ಸಂಚಯಿಸಿ ಆ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಒದಗಿದಾಗ ಒಂದು ಕಾವ್ಯ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಲಯ ಪ್ರಾಸಗಳೊಂದಿಗೆ ಛಂದೋಬದ್ಧವಾಗಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಅದು ಕವಿತೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸರಳವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು.

ಡಾ. ಜಿ.ಎಸ್.ಎಸ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ‘ಕಾವ್ಯಾರ್ಥ ಚಿಂತನ’ ಎಂಬ ಪ್ರೌಢ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಕಾವ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ  ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ; “ಕಾವ್ಯ ಮೂಲತಃ ಒಂದು ಅನುಭವ ವಿಶೇಷ. ಈ ಒಂದು ಅನುಭವ ವಿಶೇಷವೇ ಕಾವ್ಯದ ಮೊದಲೂ ಹೌದು, ತುದಿಯೂ ಹೌದು, ಪ್ರೇರಣೆಯೂ ಹೌದು, ಪ್ರಯೋಜನವೂ ಹೌದು. ಓದುಗನ ಅನುಭವ ವಿಶೇಷವಾಗಿಸಲು ಒದಗಿ ಬರತಕ್ಕವು ಭಾಷೆ, ಛಂದಸ್ಸು ಪ್ರತಿಮೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳು. ಕಾವ್ಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಸುವುದು ಅನುಭವವನ್ನು ಎನ್ನದೆ ‘ಅನುಭವ ವಿಶೇಷ’ವೆಂದು ಹೇಳುವುದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಥವಿದೆ. ಲೋಕದ ಅನುಭವವನ್ನು ಇದ್ದಹಾಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಅದು ಕಾವ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದು ವರದಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ‘ವಾರ್ತೆ’ಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬುದ್ಧಿಯ ಮೂಲಕ ಲೋಕ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ, ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ, ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸುವ ಕ್ರಮವನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರವೆಂದೂ, ಭಾವದ ಮೂಲಕ ಗ್ರಹಿಸಿ ಅದನ್ನು ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಸುವ ವಿಷಯ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕಾವ್ಯವೆಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ”.  ಜಿ ಎಸ್ ಎಸ್ ಅವರ ಈ ಒಂದು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಜನಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಕವಿತೆ ಎಂದರೇನು ಎಂಬ ಮೂಲಭೂತವಾದ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿವರಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಒಬ್ಬ ಕವಿಯು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷಗೊಳಿಸಿ, ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ಕವನದಲ್ಲಿ ತಂದಾಗ ಅದು ಭಾವನಿಷ್ಠ ಕವಿತೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು Subjective Poetry ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿಬಹುದು. ಕವಿ ತನ್ನ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಸಂಗತಿಸಿದ ಒಂದು ವಿಚಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಅದರಿಂದ ತನ್ನ ಕಾವ್ಯವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದಾಗ ಅದು ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಕವಿತೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು Objective Poetry ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಕವಿತೆಗಳು ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾಗಿರಬಹುದು. ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅದು ಪುರಾಣ ಕಥೆಗಳಾಗಿರಬಹುದು. ಪುರಾತನ ಗ್ರೀಕ್ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿಯ ಪುರಾಣ ಕಥೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಈ ರೀತಿಯ ಕವನದಲ್ಲಿ ಕವಿಗಿಂತ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪಾತ್ರಗಳು, ಸನ್ನಿವೇಶಗಳು ಕವಿಯನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಲ್ಲಬಹುದು.

ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ೧೮ನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿಯಲ್ಲಿ  ವರ್ಡ್ಸ್ ವರ್ತ್ ಅವರ ಗೆಳೆಯ, ಸಮಕಾಲೀನ ಕವಿ ಕೋಲ್ ರಿಡ್ಜ್,   ಒಬ್ಬ ಕವಿಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ವಿಶೇಷ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೀಗೆ  ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾನೆ; ಒಂದು ಕವಿತೆ ಮೂಡಬೇಕಾದರೆ ಒಂದು ಅರಿವಿನ ಮೂಲ ಕಲ್ಪನಾ ಶಕ್ತಿ (Imagination) ಅಗತ್ಯ. ಬಾಹ್ಯ ಜಗತ್ತನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಲು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಹಜವಾಗಿ ದೊರಕುವ ಆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಮೂಲ ಕಲ್ಪನಾ ಶಕ್ತಿ (Primary Imagination) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾನೆ. ನಾವು ದಿನ ನಿತ್ಯ ಸಾಧಾರಣ ಗ್ರಹಿಕೆಯಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಂಡ ಅನುಭವವನ್ನು ಕರಗಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಕೂಡಿಸಿ ಯಾವುದೂ ಒಂದು ಹೊಸ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ನಮಗೆ ಒದಗಿರುವುದು ದ್ವಿತೀಯ (ಅಥವಾ ಅದ್ವಿತೀಯ) ಕಲ್ಪನಾ ಶಕ್ತಿ (Secondary Imagination) ಯಿಂದ ಎಂದು ಕೋಲ್ ರಿಡ್ಜ್ ಭಾವಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಈ ದ್ವಿತೀಯ ಕಲ್ಪನಾ ಶಕ್ತಿ ಬಹುಶಃ ಕವಿಗಳಿಗಷ್ಟೇ ದಕ್ಕುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ. ಈ ಒಂದು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಅವನಿಗೆ ಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಉಪಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ (Sub-conscious) ನಿಲುಕಬಹುದು ಎಂದು ಕೋಲ್ ರಿಡ್ಜ್ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಟ್ಟಿದ್ದಾನೆ. ಈ ಒಂದು ಕಲ್ಪನಾ ಶಕ್ತಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಕಾವ್ಯಕ್ಕೆ ರೂಪಕಗಳು (Metaphors) ಪ್ರತಿಮೆಗಳು (Images) ಆದಿ ಪ್ರಾಸ (Alliterations) ಎಂಬ ಅಲಂಕಾರಗಳನ್ನು (Fancy) ಪೂರಕವಾಗಿ ಬೆರೆಸಿದಾಗ ಕವಿತೆ ಸುಂದರವಾಗುತ್ತದೆ.

ಮೇಲೆ ತಿಳಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಕವಿ ತನ್ನ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಕಾವ್ಯಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಗೊಳಿಸಲು ಅವನಲ್ಲಿ ಕವಿಪ್ರತಿಭೆ ಇರಬೇಕು. ಕವಿಯು ಲೋಕದ ಅನುಭವಗಳನ್ನು ಗ್ರಹಿಸಿ ತನ್ನ ಸೃಜನಶೀಲತೆಯಿಂದ ಸಾಧಾರಣ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ವಾಸ್ತವಿಕ ನೆಲೆಯಿಂದ ಭಾವನಾತ್ಮಕ ನೆಲೆಗೆ ಕೊಂಡೊಯ್ಯುತ್ತಾನೆ.  ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ಎಲ್ಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕವಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ದೈವದತ್ತವಾದದ್ದೆಂದು ಜನರು ನಂಬಿದ್ದರು. ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಂದೆ ಕವಿ ಸರಸ್ವತಿಪುತ್ರನೆಂದು, ಅವನಿಗೆ ಒಂದು ಹಂತದಲ್ಲಿ ಸರಸ್ವತಿಯ ಅನುಗ್ರಹವಾಗಿ ಅವನು ಕವಿಯಾದನೆಂಬ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುಕಥೆಗಳಲ್ಲಷ್ಟೇ ಕಾಣಬಹುದು.  Art is human and not divine; profane and not sacred ಎಂಬ ವಿಚಾರವನ್ನು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

ಒಬ್ಬ ಕವಿಯ ಮನಸ್ಸು ಹೇಗಿರಬಹುದು? ಎಂಬ ಕುತೂಹಲಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಉತ್ತರವನ್ನು  ಕೋಲ್ ರಿಡ್ಜ್ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಶಾಸ್ತ್ರೋಕ್ತ  ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಸ್ತಾಪ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಭಾವನೆಗಳ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕವಿಯ ಮನಸ್ಸು ಹೇಗಿರಬಹುದು? ಎಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಜಿ. ಎಸ್. ಎಸ್ ಅವರ “ಕವಿಯ ಮನಸು” ಎಂಬ ಕೆಳಗಿನ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸೋಣ;

ಪ್ರಕೃತಿಯಂತೆ ಕವಿಯ ಮನಸು
ವಿಪುಲರೂಪಧಾರಿಣಿ
ಬ್ರಹ್ಮನೆದೆಯ ಕನಸಿನಂತೆ
ಕೋಟಿಕಲ್ಪಗಾಮಿನಿ
 
ಕಡಲಿನಂತೆ ಕವಿಯ ಮನಸು
ರತ್ನಗರ್ಭರಾಗಿಣಿ
ಯುಗ ಯುಗಗಳ ನಶ್ವರಕೆ
ಅಮೃತಕವಚದಾಯಿನಿ
 
ಬಾನಿನಂತೆ ಕವಿಯ ಮನಸು
ಭಾವಮೇಘಚಾರಿಣಿ
ಬೆಂದ ಭುವಿಯ ಹಸುರಿನೆದೆಗೆ
ರುಚಿರ ವರ್ಷ ರೂಪಿಣಿ

ಒಬ್ಬ ಕವಿಯ ಮನಸು ಪ್ರಕೃತಿಯಂತೆ ಬಹಳ ವೈವಿಧ್ಯವಾದದ್ದು, ಬ್ರಹ್ಮನೆದೆಯ ಕನಸುಗಳಂತೆ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಉಳದ್ದು, ಅನರ್ಘ್ಯ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ್ದು ಅದನ್ನು ನಶ್ವರ ಗೊಳಿಸದೆ ಕಾಪಾಡುವಂಥದ್ದು ಮತ್ತೆ ಭಾವ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಕವಿಯ ಮನಸು ಮೋಡಗಳಂತೆ ವಿಹರಿಸಿ ಮಳೆಗರೆದು ಬೆಂದ ಹೃದಯಕ್ಕೆ ನೆಮ್ಮದಿ ನೀಡುವ ಹಂಬಲ ಉಳ್ಳದ್ದು ಎಂಬುದು ಕವಿತೆಯ ಇಂಗಿತ. ಇದು ಜಿ. ಎಸ್. ಎಸ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಹೃದಯ ಕವಿಗಳಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ನುಡಿನಮನ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು.

“ರವಿ ಕಾಣದ್ದನ್ನು ಕವಿ ಕಂಡ” ಎಂಬ ಉಕ್ತಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲರೂ ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ನಮ್ಮ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ತೇಲಿಹೋಗುವ ಮೋಡಗಳನ್ನು ನಾವೆಲ್ಲ ಗಮನಿಸಿದ್ದು ಅದರಲ್ಲಿ ಯಾವ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ನಾವು ಕಾಣದೆ ಹೋಗಬಹುದು. ಇವತ್ತು ಮೋಡವಾಗಿದೆ ಮಳೆ ಬರಬಹುದು ಅಥವಾ ಇವತ್ತಿನ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಮೋಡವಿದೆ ಛತ್ರಿಯ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಈ ಆಲೋಚನೆಗಳು ನಮಗೆ ಮೂಡಿದರೆ, ಕವಿ ಜಿ. ಎಸ್. ಎಸ್ ಅವರ ಮನಸ್ಸು ಗ್ರಹಿಸುವುದು ಹೀಗೆ;

ಮೋಡಗಳೇ ಮೋಡಗಳೇ
ಋತು ಋತುವಿಗೂ ಬಹು ರೂಪದಿ ಚಲಿಸುವ 
ನೆಲಮುಗಿಲಿನ ಸಂತಾನಗಳೇ
 
ಬೆಂದ ನೆಲಕೆ ತಂಪೆರೆಯುವ
ಮನಸಿನ ಉದಾರ ಕರುಣೆಯ ಕನಸುಗಳೆ
ಆಷಾಢ ಆಕಾಶದ ಪಾತ್ರಾದಿ
ಹರಿವ ಕಲ್ಪನೆಯ ಹೊನಲುಗಳೆ
 
ಶಾರದಾ ನೀರದ ಶಿಲ್ಪಾಕೃತಿಗಳ
ಬಾನೊಳು ರಚಿಸುವ ಪ್ರತಿಭೆಗಳೆ
ಗುಡುಗು ಮಿಂಚುಗಳ ರಮ್ಯಾದ್ಭುತದಲಿ
ತಲ್ಲಣಗೊಳಿಸುವ ಸಂಚುಗಳೆ
 
ಗಡ ಮೀರದೆ ಹೊಯ್ದಾಡುವ ಕಡಲಿನ
ಬಿಡುಗಡೆಯಾಸೆಯ ರೂಪಗಳೆ
ಎಂದಿನಿಂದಲೂ ಬೆರಗು ಹುಟ್ಟಿಸುತ 
ತೇಲುವ ನೀರಿನ ತೇರುಗಳೆ

ಇಲ್ಲಿ ಮೋಡಗಳು ನೆಲ-ಮುಗಿಲಿನ ಸಂತಾನಗಳಾಗುತ್ತವೆ, ಕರುಣೆಯ ಕನಸುಗಳಾಗುತ್ತವೆ, ಕಲ್ಪನೆಯ ಹೊನಲಾಗುತ್ತವೆ, ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವ ಪ್ರತಿಭೆಗಳಾಗುತ್ತವೆ, ತೇಲುವ ನೀರಿನ ತೇರುಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬರುವ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಬಹಳ ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾಗಿವೆ.

ಕುವೆಂಪು ಅವರ “ಬಾ ಫಾಲ್ಗುಣ ರವಿ ದರ್ಶನಕೆ” ಎಂಬ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಮಲೆನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಸೊಬಗನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು “ಶಿವ ಮಂದಿರ ಸಮ ವನಸುಂದರ ಸುಮ ಶೃಂಗಾರದ ಗಿರಿ ಶೃಂಗಕೆ ಬಾ” ಎಂದು ಓದುಗನಿಗೆ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಕುಂಕುಮ ಧೂಳಿಯ ಓಕುಳಿಯಲ್ಲಿ ಮಿಂದೇಳುವುದನ್ನು, ಚಿನ್ನದ ಚೆಂಡಾಗುವುದನ್ನು ಕವಿ ವರ್ಣಿಸುತ್ತಾರೆ.  ಇವೆಲ್ಲಾ ನಡೆಯುವುದು ಮಲೆನಾಡಿನ ಬನಸಿರಿ ತುಂಬಿದ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ! ಈ ಒಂದು ಸುಂದರ ಚಿತ್ರಣ, ಈ ಒಂದು ಕವಿಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕವಿಗೆ ಸ್ಪೂರ್ತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ.  ಕವಿಗೆ ತನ್ನ ಬದುಕಿನ ಅಧ್ಯಾತ್ಮವು, ತಾನು ಅರಿತ ಸಕಲ ಆರಾಧನೆ, ಸಾಧನೆ, ಬೋಧನೆ, ತಾನು ಕಂಡ ಅನುಭವರಸ ಅಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ.  ಪ್ರತಿಭೆಯ ಹೋಮಾಗ್ನಿಯ ಮೇಲೆ ಕವಿ ಮನಸ್ಸು ಉರಿದೇಳುತ್ತದೆ.  ಈ ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಮರಗಿಡದಲ್ಲಿರುವ ಜಡತೆ ಕಳೆದು ಅದರ ಒಡಲಲ್ಲಿ ಭಾವಜ್ವಾಲೆ ಸ್ಪಂದಿಸಲು ಮೊದಲುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕವಿ ಸೌಂದರ್ಯ ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನನು ತಾನೇ ಮರೆತು ಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಈ ರಸ ಘಳಿಗೆ ಅವನಿಗೆ ಸರ್ವಾತ್ಮನ ಸನ್ನಿಧಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಒಂದು ಸುಂದರ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಸೃಷ್ಟಿಯ ಹೃದಯಕೆ ಪ್ರಾಣಾಗ್ನಿಯ ಹೊಳೆಹರಿಸಿ ರವಿ ದಯಮಾಡುವನು! ಈ ಒಂದು ಕವಿತೆ ಒಂದು ವಸ್ತುನಿಷ್ಠ ಸೂರ್ಯೋದಯದಿಂದ ಶುರುವಾಗಿ ಭಾವನಿಷ್ಠ ಪರಾಕಾಷ್ಠತೆಯನ್ನು ತಲುಪುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಗಂಟೆ ಘೋಷಣೆಯ ಸದ್ದು ಗದ್ದಲವಿಲ್ಲದೆ ನಡೆಯುವಂತಹ ಪ್ರಕೃತಿಯ ಪೂಜೆಯ ಚಿತ್ರಣ ಬಹಳ ಉತ್ಕೃಷ್ಟವಾದದ್ದು ಎನ್ನಬಹುದು. ಕುವೆಂಪು ಅವರ ಈ ರಚನೆ ಕನ್ನಡದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕವಿತೆಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ನಿಲ್ಲುವ ಕವನ. ಈ ಕವಿತೆಯನ್ನು “ನವಿಲುಕಲ್ಲು” ಎಂಬ ಶಿಖರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಉಷಃಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಿಂತು ದೊರೆಕಿಸಿಕೊಂಡ ದರ್ಶನ ಎಂದು ಸ್ವತಃ ಕುವೆಂಪು ಅವರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಶಿವಮಂದಿರ ಸಮ  ವನಸುಂದರ ಸುಮ ಶೃಂಗಾರದ ಗಿರಿ ಶೃಂಗಕೆ ಬಾ;
ಬಾ ಫಾಲ್ಗುಣ ರವಿ ದರ್ಶನಕೆ
 
ಕುಂಕುಮ ಧೂಳಿಯ ದಿಕ್ತಟ ವೇದಿಯೊಳೋಕುಳಿಯಲಿ ಮಿಂದೇಳುವನು;
ಕೋಟಿ ವಿಹಂಗಮ ಮಂಗಲರವ ರಸ ನೈವೇದ್ಯಕೆ ಮುದ ತಾಳುವನು;
ಚಿನ್ನದ ಚಂಡನೆ ಮೂಡುವನು; ಹೊನ್ನನೆ ಹೊಯ್ ನೀರ್ ನೀಡುವನು
ಸೃಷ್ಟಿಯ ಹೃದಯಕೆ ಪ್ರಾಣಾಗ್ನಿಯ ಹೊಳೆ ಹರಿಯಿಸಿ ರವಿ ದಯಮಾಡುವನು!
 
ತೆರೆತೆರೆಯಾಗಿಹ ನೊರೆ ನೊರೆ ಕಡಲನೆ ನೋಡುವ ಕಣ್ಣೋಡುವವರೆಗೆ
ಬನಸಿರಿ ತುಂಬಿದ ಕಣಿವೆಯ ಹಂಬಿರೆ ಧೂಳಿ ಸಮಹಿಮಾ ಬಾನ್ ಕರೆಗೆ
ಪ್ರತಿಭೆಯ ಹೋಮಾಗ್ನಿಯ ಮೇಲೆ ಕವಿಮನ ತಾನುರಿದುರಿದೇಳೆ
ಮರಗಿಡದಲಿ ಜಡದೊಡದಲಿ ಇದೆಕೋ ಸ್ಪಂದಿಸುತಿದೆ ಭಾವಜ್ವಾಲೆ!
 
ವರ್ಣನದಿಂದ್ರಿಯ ನಂದನವನು ದಾಂಟುತೆ ದರ್ಶನ ಮುಕ್ತಿಯು ಸೇರಿ
ವ್ಯಕ್ತಿತೆ ಮೈಮರೆವುದು ಸೌಂದರ್ಯ ಸಮಾಧಿಯೊಳಾನಂದವ ಹೀರಿ:
ಸರ್ವೇ೦ದ್ರಿಯ ಸುಖನಿಧಿ ಅಲ್ಲಿ; ಸರ್ವಾತ್ಮನ ಸನ್ನಿಧಿ ಅಲ್ಲಿ;
ಸಕಲಾರಾಧನ ಸಾಧನ ಬೋಧನದನುಭಾವರಸ ತಾನಹುದಲ್ಲಿ!

ಹಿಂದೆ ತಿಳಿಸಿದ ಅಲಂಕಾರ (Fancy) ಒಂದು ಕವಿತೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಶ್ರೀಮಂತ ಗೊಳಿಸುವುದು ಎನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಮೇಲಿನ ಕುವೆಂಪು  ಅವರ ಕವನ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ಒಂದು ಕವಿತೆ ಒಂದು ಸೂರ್ಯೋದಯದ ಪ್ರತಿಮೆಯ (Image) ಕುರಿತಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕೆ ವೈದೃಶ್ಯವಾಗಿ ಒಂದೇ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿಮೆಗಳಿರಲು ಸಾಧ್ಯ.ನಾನೇ ರಚಿಸಿರುವ “ಒಂದು ಹಳೆಯ ಸವಿನೆನಪು” ಎಂಬ ಕವಿತೆಯ ಕೆಲವು ಸಾಲುಗಳನ್ನು ನಿದರ್ಶನಕ್ಕೆಂದು ಇಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಗಮನಕ್ಕೆ ತಂದಿದ್ದೇನೆ.

ಮನೆ ಹಿತ್ತಲಿನಲ್ಲಿ ತಿಂಗಳ ಬೆಳಕಿನ ಹೊಳೆ ಹರಿದಿತ್ತು
ಚಾಮರ ಬೀಸುವ ತೆಂಗಿನ ಗರಿಗಳ ನಡುವೆ
ಸರಸ ಸಂಭಾಷಣೆ ನಡೆದಿತ್ತು
ಹುಣ್ಣಿಮೆ ಚಂದಿರ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಬಾನಲಿ ತೇಲಿತ್ತು
ಮೋಡದ ಮೆರವಣಿಗೆಯು ಸಾಗಿತ್ತು
 
ಅಪ್ಪನ ಕವಿಮನ ಮುಗಿಯದ ಕವನಕೆ
ಪದಗಳ ಹುಡುಕಲು ಹೊರಟಿತ್ತು
ಹರಡಿದ ಲಂಗದ ಮಧ್ಯದಿ ಕುಳಿತ
ಅಕ್ಕನ ಹಾಡಿನ ಇಂಪಿತ್ತು
 
ಸೋರುವ ನಲ್ಲಿಯ ತಟಪಟ ಶಬ್ದವು
ರಾಗಕೆ ತಾಳವ ಹಿಡಿದಿತ್ತು
ಹಿತ್ತಲ ಗಿಡದಲಿ ಅರಳಿದ ಹೂಗಳ ಕಂಪಿತ್ತು
ತಂಗಾಳಿಯು ಮೆಲ್ಲಗೆ ಸುಳಿದಿತ್ತು
 
ಬಾವಿಲಿ ಇಣುಕುವ ಅಣ್ಣನ ಚೇಷ್ಟೆಯು
ಅಮ್ಮನಿಗಾಬರಿಗಿಟ್ಟಿತ್ತು ದನಿ ಏರಿತ್ತು!

ಈ ಒಂದು ಕವನವನ್ನು ಹಿಂದೆ ನಾನು ಒಂದು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಿ ಪಡಿಸಿದಾಗ ಅಲ್ಲಿ ಆಗಮಿಸಿದ್ದ ಯು. ಆರ್. ಅನಂತಮೂರ್ತಿ ಅವರು ನನ್ನನ್ನು ಕರೆದು ನನ್ನ ಈ ಒಂದು ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಸುಂದರ ಇಮೇಜಸ್ ಇದೆಯೆಂದು ಅಭಿನಂದಿಸಿದರು. ನನ್ನ ಈ ಒಂದು ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಮನೆ ಹಿತ್ತಲು, ತೆಂಗಿನ ಮರ, ಬೆಳದಿಂಗಳು, ತಿಳಿಗಾಳಿ, ಕವಿತೆಗೆ ಪದಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಿಕೊಂಡು ಹೊರಟ ಅಪ್ಪನ ಕವಿ ಮನಸ್ಸು, ಹಾಡುತ್ತಿರುವ ಅಕ್ಕ, ಅವಳ ಹರಡಿರುವ ಲಂಗ, ಸೋರುತ್ತಿರುವ ನಲ್ಲಿ, ಹೊಗಳ ಕಂಪು, ಅಣ್ಣನ ಚೇಷ್ಟೆ, ಅಮ್ಮನ ಗಾಬರಿ ಹೀಗೆ ಹತ್ತಾರು ಚಿತ್ತಾರಗಳಿವೆ.

ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಸಂವೇದನೆ ಉಳ್ಳ ಕವಿಗೆ ಜಗತ್ತಿನ ವಿಸ್ಮಯಗಳು ಬಹಳ ಪ್ರಸ್ತುತವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ಜಿ.ಎಸ್. ಎಸ್. ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಾರ್ಥ ಚಿಂತನೆಯಲ್ಲಿ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ; ಎಳೆಯಂದಿನಲ್ಲಿ ನಾವು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ ವಿಸ್ಮಯ ಬರು ಬರುತ್ತಾ ದೈನಂದಿನ ಚಿರಪರಿಚಿತ ಸಾಧಾರಣತೆಯಲ್ಲಿ ಲಯವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಅನಂತರ ನಾವು ವಿಸ್ಮಯಗಳನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಹುಡುಕಲು ತೊಡಗುತ್ತೇವೆ. ಹರಿಯುವ ನೀರು ವಿಸ್ಮಯ, ಅದು ಮೇಲೇರಿ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಮೋಡವಾಗುವುದು ವಿಸ್ಮಯ, ಗಿಡದಲ್ಲಿ ಬೆಳಗಾದಾಗ ಬಣ್ಣ ಬಣ್ಣದ ಹೂ ಅರಳಿ ಕಣ್ಣನ್ನು ಸೆಳೆಯುವುದು ವಿಸ್ಮಯ. ಯಾರನ್ನು ಕವಿ ಅಥವಾ ಕಲಾವಿದ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೂ ಅವರು ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಈ ವಿಸ್ಮಯವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. ವಿಸ್ಮಯವನ್ನು ಕಾಣುವ ಕಟ್ಟುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಬೆಳಸಿಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ.” ಈ ವಿಸ್ಮಯ ಅಂಶ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಮೂಡಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಅವರದೇ ಆದ “ಮಲ್ಲಿಗೆ” ಎಂಬ ಪದ್ಯದ ಆಯ್ದ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು;

ನೋಡು ಇದೊ ಇಲ್ಲರಳಿ ನಗುತಿದೆ
ಏಳು ಸುತ್ತಿನ ಮಲ್ಲಿಗೆ.
ಇಷ್ಟು ಹಚ್ಚನೆ ಹಸುರ ಗಿಡದಿಂ
ದೆಂತು ಮೂಡಿತು ಬೆಳ್ಳಗೆ!
 
ಕವಿಯ ಮನದಿಂದುದಿಸಿ ಮೆಲ್ಲನೆ
ಅರಳಿ ಬರುವೊಲು ಕಲ್ಪನೆ
ಎಂಥ ನವುರಿನ ಕುಶಲ ಕಲೆಯಿದು
ತನಗೆ ತಾನೇ ಮೂಡಿದೆ!

ಮೇಲಿನ ಕವಿತೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣುವ ಆ ವಿಸ್ಮಯ ಅಚ್ಚರಿಗಳಲ್ಲದೆ ಅಲ್ಲಿ ಉಪಮೆ ಕೂಡ ಇದೆ. ಕವಿಯ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಉದಿಸುವ ಕಾವ್ಯ ಕಲ್ಪನೆಗೂ ಮತ್ತು ಹಸುರು ಗಿಡದಿಂದ ಮೂಡುವ ಬಿಳಿ ಮಲ್ಲಿಗೆಗೂ ಇರುವ ಸಾದೃಶ್ಯವನ್ನು ಕವಿ ನೋಡುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿನ ರೂಪಕಕ್ಕೆ (Meatphor) ಒಂದು ಮಾಂತ್ರಿಕ ಶಕ್ತಿ ಇದೆ.  ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿನ ರೂಪಕವು ಹಲವಾರು ಸಾಧ್ಯತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ. ಓದುಗರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಅನುಭವಕ್ಕೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಅದನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾ ಹೊದಂತೆ ಕವನಕ್ಕೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಅರ್ಥಗಳು ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಕವಿತೆ ಇನ್ನು ಸಮೃದ್ಧಿಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. “ಕಾಣದ ಕಡಲಿಗೆ ಹಂಬಲಿಸಿದೆ ಮನ” ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ಕವಿ ತನ್ನ ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ತೃಷೆಯನ್ನು ತೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ರಚಿಸಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಕಾಣದ ಕಡಲಿಗೆ ಸೇರುವ ತೊರೆ ಗುರು ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧದ ಪ್ರತೀಕವಾಗಿರಬಹುದು, ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಿಯತಮೆಯ ಕಾತರತೆ ಇರಬಹುದು. ಈ ರೂಪಕಗಳ ಬಳಕೆಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರ್ಕ್ ಶೈರ್ ಕವಿ ಹರ್ಬರ್ಟ್ ರೀಡ್ ಹೇಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾನೆ; “ಒಬ್ಬ ನಿಜವಾದ ಕವಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಅಳೆಯಬೇಕಾದದ್ದು ಅವನು ಪ್ರಯೋಗಿಸುವ ರೂಪಕಗಳ ಸ್ವಂತಿಕೆ ಹಾಗು ಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ”.    

ಒಂದು ಕವಿತೆ ಯಾವಾಗ ಭಾವಗೀತೆಯಾಗಬಹುದು? ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಉದ್ಭವಿಸಿದಾಗ ಯಾವ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠೆಗಿಂತ ಭಾವನಿಷ್ಠೆ ಎದ್ದು ತೋರುತ್ತದೆಯೋ ಅದು ಭಾವಗೀತೆಯಾಗಬಲ್ಲುದು ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಡಾ. ಪ್ರಭುಶಂಕರ್. ‘ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆ’ ಎಂಬ ತಮ್ಮಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಒಂದು ವಿಚಾರವನ್ನು ಮುಂದಕ್ಕೆ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಡಾ. ಪ್ರಭುಶಂಕರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಪ್ತಮಿತ್ರರಾದ ಜಿ.ಎಸ್.ಎಸ್ ಅವರ “ಹೂಬಳ್ಳಿ” ಎಂಬ ಕವನವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಕವನದ ಕೆಲವು ಸಾಲುಗಳು ಹೀಗಿವೆ;

ಯಾರೂ ತುಳಿಯದ ಹಾದಿಯ ಬದಿಯಲಿ
ಮೌನದೊಳಿರುವಳು ಈ ಚಲುವೆ
ಪ್ರಕೃತಿಯ ಸುಂದರ ಹಂದರದಲ್ಲಿ
ವಧುವಾಗಿರುವಳು ಈ ಮುಗುದೆ 
 
ಹಕ್ಕಿಯ ಇನಿದನಿಯುಂಡವಳು
ಸಗ್ಗದ ಕಂಬನಿ ಕುಡಿದವಳು
ಹೊಂಗಿರಣದ ಮೃದು ಚುಂಬನದಲ್ಲಿ
ತುಟಿಯನು ಅರಳಿಸಲರಿತವಳು
 
ಮೃದು ಗಾಳಿಯ ಮರ್ಮರ ನಾದದಲಿ
ಬಳುಕುತ ಲಾಸ್ಯವನಾಡುವಳು
ದೂರದ ದುಂಬಿಯ ಗುಂಜಾರವವನು
ಮೆಲ್ಲಗೆ ತನ್ನೆಡೆ ಸೆಳೆದವಳು

ಯಾರೂ ತುಳಿಯದ ಹಾದಿಯ ಬಳಿ ಇದ್ದ ಒಂದು ಹೂಬಳ್ಳಿ ಕವನದ ವಸ್ತುವಾಗಿ ಅಥವಾ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠೆಯಾಗಿ ಓದುಗರ ಗಮನವನ್ನು ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅದನ್ನು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಹಂದರದಲ್ಲಿ ಮುಗುದೆಯಾಗಿ ಕಾಣುವ ಕವಿ, ತನ್ನ ಕಾವ್ಯಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಜೀವವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತಾನೆ. ಮುಂದಿನ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಬಳ್ಳಿ ಚಲುವೆಯಾಗಿ ತನ್ನ ಸುತ್ತಣ ಹಕ್ಕಿಯ ಇಂಚರಕ್ಕೆ, ಹೊಂಗಿರಣಕ್ಕೆ ಸ್ಪಂದಿಸುವುದನ್ನು, ಮೃದು ಗಾಳಿಯ ಮರ್ಮರದಲ್ಲಿ ಲಾಸ್ಯವಾಡುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಕವನ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ಹಿಡಿದ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಭಾವನಿಷ್ಠೆಯ ಜಾಡಿನಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಭಾವಗೀತೆಯ ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷಣ. ಹೊರಜಗತ್ತಿನ ರೀತಿ ನಿಯಮಾವಳಿಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಕವಿಯ ಹೃದಯದಿಂದ ಮೂಡುವ ಭಾವನೆಯುಳ್ಳ ಕವಿತೆ ಭಾವಗೀತೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮೇಲ್ನೋಟಕ್ಕೆ ಸರಳವೆನಿಸಿದರೂ ಕೆಲವು ಭಾವಗೀತೆಗಳು ಗಂಭೀರವಾಗಿ, ಆಳವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಭಾವಗೀತೆಗಳು ತಮ್ಮ ಲಯ, ಪ್ರಾಸ, ಮತ್ತು ಛಂದಸ್ಸಿನಿಂದ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಭಾವಗೀತೆಗಳನ್ನು ಸಂಗೀತಕ್ಕೆಂದೇ ಬರೆಯುವ ಗೀತೆಗಳಿಗಿಂತ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ಒದಗುವ ಗೀತೆಗಳು ಎನ್ನಬಹುದು. ಸಂಗೀತಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಬರೆದ ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಗೀತೆಗಳೆಂದು ಮತ್ತು ಅದರ ಕರ್ತೃವನ್ನು ಕವಿ ಎಂದು ಕರೆಯದೆ ಗೀತರಚನಾಕಾರರೆಂದು ಕರೆಯುವುದು ವಾಡಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ಚಿತ್ರಗೀತೆಯಲ್ಲೂ ಭಾವಗೀತೆಯಾಗುವ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳಿವೆ.   

ಭಾವಗೀತೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯವನ್ನು ನಾವು ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ಗ್ರೀಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಡ ಈ ಒಂದು ಪರಂಪರೆ ಸುಮಾರು ೧೩ರನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಟಾಲಿಯನ್ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ೧೪ ಸಾಲುಗಳ ಕವನಗಳಾಗಿ ಸಾನೆಟ್ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್ ತಲುಪಿ ಇಲ್ಲಿ ಶೇಕ್ಸ್ ಪಿಯರ್ ಮತ್ತು ವರ್ಡ್ಸ್ ವರ್ತ್ ರಂತ ಕವಿಗಳು ಅದನ್ನು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಬೆಳೆಸಿದರು. ಭಾವಗೀತೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಓಡ್ (Ode) ಎಂದು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಇದು ಹುಟ್ಟಿದ್ದು ಗ್ರೀಕ್ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ. ಈ ಕವನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸಮುದಾಯದ, ಒಂದು ನೆಲದ ಅಥವಾ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗುಣಗಾನ ಮಾಡಲು ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆಯನ್ನು ಓಡ್ ಎಂದು ಕರೆದರೆ ಬಹುಶಃ ತಪ್ಪಾಗಲಾರದು. ಭಾವಗೀತೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ಪ್ರಕಾರವೆಂದರೆ ಲಿರಿಕಲ್ ಗೀತೆಗಳು (Lyrical Poetry) ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಕ್ಕವಾದ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಬಹುದಾದ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಲಿರಿಕಲ್ ಕವಿತೆಗಳೆಂದು ಶುರುವಿನಲ್ಲಿ ಗುರುತಿಸಲಾಯಿತು. ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಲಿರಿಕಲ್ ಗೀತೆಗಳು ರೋಮ್ಯಾಂಟಿಕ್ ಲಿರಿಕಲ್ ಗೀತೆಗಳೆಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದವು. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಹೊಸ ಅಲೆ (Literary Renaissance) ಯೂರೋಪಿನ ಸಾಹಿತ್ಯದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮೈಲಿಗಲ್ಲು ಎನ್ನಬಹುದು. ಲಿರಿಕಲ್ ಗೀತೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಷೆ ಸುಮಧುರವಾಗಿದ್ದು ೨೦ನೇ ಶತಮಾನದ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಕವಿ ಟಿ. ಎಸ್. ಎಲಿಯಟ್ ಈ ಗೀತೆಯ ಶೈಲಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದನೆಂಬ ಸಂಗತಿ ಸ್ವಾರಸ್ಯಕರವಾಗಿದೆ. ಇಡಿಲ್ (Idle) ಎಂಬ ಭಾವಗೀತೆಯ ಪ್ರಕಾರದಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಿಯ ಜೀವನದ ಚಿತ್ರಗಳಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಆಡುಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬರೆಯುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ವರ್ಡ್ಸ್ ವರ್ತ್ ಬರೆದ ‘ಸಾಲಿಟರಿ ರೀಪರ್’ (Solitary Reaper) ಎಂಬ ಜನಪ್ರಿಯ ಕವಿತೆ ಈ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕೆ ಸೇರಿರುವ ಕವಿತೆಯೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಕುವೆಂಪು ಅವರು ಅನುವಾದಗೊಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅದರ ಒಂದೆರಡು ಪಂಕ್ತಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ;

ಹೊಲದೊಳಗೊಬ್ಬಳು ಹಳದಿಯ ಪಯಿರನು
ಕೊಯ್ಯುವ ಬಾಲೆಯ ನೋಡಲ್ಲಿ
ತನ್ನೊಳು ತಾನೇ ಹಾಡುತ ನಲಿವಳು
ಮೆಲ್ಲಡಿಯಿಡು ಬಾ ನಿಲ್ಲಿಲ್ಲಿ   
 
ಒಬ್ಬಳೇ ಕೊಯ್ವಳು ಹೊರೆಯನು ಮಾಡಿ
ಎದೆಯನು ಸೆಳೆಯುವ ಹಾಡನು ಹಾಡಿ
ಆಲಿಸು ಸದ್ದಲ್ಲಿ ಕಣಿವೆಯ ಪೆ೦ಪು
ಹೆಚ್ಚಲು ಹರಿವುದು ಗಾಣದ ಇಂಪು   

ನಮ್ಮ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಶ್ಲೋಕ, ಉಪನಿಷತ್ ಮತ್ತು ಭಗವದ್ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆಯ ಅಂಶವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ನಮ್ಮ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ, ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಶರಣರು ರಚಿಸಿದ ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭುಗಳ ವಚನದಲ್ಲಿ ನಿಗೂಢಾರ್ಥವನ್ನು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ರೂಪಕಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. “ತನುವ ತೋಂಟವಮಾಡಿ, ಮನವ ಗುದ್ದಲಿ ಮಾಡಿ, ಅಗೆದು ಕಳೆದೆನಯ್ಯ ಭ್ರಾಂತಿಯ ಬೇರನು. ಒಡೆದು ಸಂಸಾರದ ಹೆಂಟೆಯ ಬಗೆದು, ಬಿತ್ತಿದೆನಯ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮ ಬೀಜವ” ಎಂಬ ವಚನದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನೇ ತೋಟಮಾಡಿಕೊಂಡು ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂಯಮವನ್ನು ಗುದ್ದಲಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು, ವಿಷಯಸುಖಗಳೆಂಬ ಭ್ರಾಂತಿಯ ಬೇರನ್ನು ಕಿತ್ತೊಗೆದು ಹಸನಗೊಳಿಸಿ, ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಕೃಷಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಉಪಮೆಗಳು, ರೂಪಕಗಳು ಸೊಗಸಾಗಿವೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದಕ್ಕೆ ದಾಸ ಸಾಹಿತ್ಯ ವಚನಗಳಂತೆ ಸರಳವಾಗಿ ಹಾಗೆ ಭಕ್ತಿ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ತನ್ನನ್ನೇ ತಾನು ದಕ್ಕಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾನಪದ ಗೀತೆಗಳು ಒಬ್ಬರ ಬಾಯಿಂದ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಹಾಡುಗಳಾಗಿ ಹಲವಾರು ಪೀಳಿಗೆಗಳನ್ನು ದಾಟಿ ಹರಿದುಬಂದಿದೆ. ಅವುಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ಭಾವಗೀತೆಯ ಪರಿಮತಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಬಹುದು. “ಅಳುವ ಕಂದನ ತುಟಿಯು ಹವಳದ ಕುಡಿಹಾಂಗ ಕುಡಿ ಹುಬ್ಬು ಬೇವಿನ ಎಸಳಂಗ, ಕಣ್ಣೋಟ ಶಿವನ ಕೈಯಲಗು ಹೊಳೆದಾಂಗ” ಎಂಬ ಈ ಜಾನಪದ ಗೀತೆಯಲ್ಲಿ ಅಳುತ್ತಿರುವ ಕಂದನಲ್ಲೂ ತಾಯಿ ಕಾಣುವ ರಸಾನುಭವ ಎದ್ದು ತೋರುತ್ತದೆ.      

ಭಾವಗೀತೆಗಳ ವಿಶಾಲ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಡಾ. ಪ್ರಭುಶಂಕರ್ ಹೇಗೆ ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ; “ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆ ಸರಳವಾದ ರಾಗಗಳ ಮಧುರ ಗೀತೆ. ಈ ತಿಳಿಯಾದ ಬುಗ್ಗೆಯಲ್ಲೇ ಸಂತೃಪ್ತಿ ಪಡೆದು ಅದು ವಿರಮಿಸಬಹುದು; ಇಲ್ಲವೇ ಚಿಂತನೆಯಿಂದ ಭಾರವಾದ ಹೆಜ್ಜೆಗಳನ್ನಿಡುತ್ತಾ ನಡೆಯಬಹುದು, ಧ್ಯಾನಪೂರ್ಣವಾಗಬಹುದು. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವು ಸಲ ತನ್ನ ರೆಕ್ಕೆಗಳನ್ನು ಕೆದರಿ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ವಿಸ್ತಾರದಲ್ಲಿ ಹಾರಬಹುದು. ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯೆಯ ಒಂದಾದ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ಬರುವ ಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಭಾವ ಗೀತಾತ್ಮಕವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಹೃದಯ ಹೃದಯದೊಂದಿಗೆ, ಬುದ್ಧಿ ಬುದ್ಧಿಯೊಂದಿಗೆ, ಆತ್ಮ ಆತ್ಮದೊಂದಿಗೆ ನಡೆಯುವಂತೆ ಮಾಡಿ, ಭಾವ ಭಾವನೆ ಅನುಭವಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಚರಿಸಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಧ್ವನಿ ತುಂಬಿ ನಾಟಕವನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು”

ಕನ್ನಡ ಆಧುನಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎಂ.ಶ್ರೀ, ಡಿ.ವಿ.ಜಿ, ಕುವೆಂಪು, ಬೇಂದ್ರೆ, ರಾಜರತ್ನಂ, ಪುತಿನ, ಅಡಿಗ, ಕೆ.ಎಸ್.ಎನ್, ಜಿ.ಎಸ್.ಎಸ್, ಕಣವಿ, ನಿಸ್ಸಾರ್ ಅಹ್ಮದ್, ಲಕ್ಷ್ಮೀನಾರಾಯಣ ಭಟ್ಟ, ಎಚ್ಚೆಸ್ವಿ, ಲಕ್ಷ್ಮಣರಾವ್, ಸಿದ್ದಲಿಂಗಯ್ಯ, ವ್ಯಾಸ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಕವಿಗಳು ಬರೆದ ಕವನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಈ ಕವನಗಳಿಗೆ ಹೆಸರಾಂತ ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದ ಪಿ.ಕಾಳಿಂಗರಾವ್, ಪದ್ಮಚರಣ್, ಸಿ. ಅಶ್ವಥ್, ಮೈಸೂರು ಅನಂತಸ್ವಾಮಿ ರಾಗ ಸಂಯೋಜನೆ ಮಾಡಿ, ಕೆಲವು ಗೀತೆಗಳನ್ನು ತಾವೇ ಹಾಡಿ ಸುಗಮ ಸಂಗೀತವೆಂಬ ಹೊಸ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ರತ್ನಮಾಲಾ ಪ್ರಕಾಶ್, ಸಂಗೀತಾ ಕಟ್ಟಿ, ಬಿ. ಆರ್. ಛಾಯಾ, ಮಂಜುಳಾ ಗುರುರಾಜ್, ಎಂ.ಡಿ ಪಲ್ಲವಿ, ಅರ್ಚನಾ ಉಡುಪ, ಶ್ರೀನಿವಾಸ  ಉಡುಪ, ನರಸಿಂಹ ನಾಯಕ ಪುತ್ತೂರು, ಶಂಕರ್ ಶಾನಭಾಗ್, ಹಳಿಬಂಡಿ, ರಾಜು, ಸುನೀತಾ ಮತ್ತು ಅನಿತಾ ಅನಂತಸ್ವಾಮಿ ಮುಂತಾದ ಗಾಯಕರು ಭಾವಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹಾಡಿ ಹಲವಾರು ಧ್ವನಿಸುರುಳಿಯನ್ನು, ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ತಂದು ಸುಗಮ ಸಂಗೀತ ಈಗ ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯಮೆಯಾಗಿದೆ. ಹಲವಾರು ಕವಿತೆಗಳು ಗೀತೆಗಳಾಗಿ ಸಾಹಿತ್ಯವಲಯದಿಂದಾಚೆಗೆ ಬಂದು ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ನಿಲುಕಿ ಕವಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಕವನ ಜನಪ್ರಿಯಗೊಂಡಿದೆ. ಹಲವಾರು ಭಾವಗೀತೆಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡ ಚಲನ ಚಿತ್ರ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆ ಕವಿಯ ಮನಸ್ಸು, ಆ ಮನಸ್ಸಿನ ಹಿಂದೆ ಇರಬಹುದಾದ ಪ್ರತಿಭೆ, ಸ್ಪೂರ್ತಿ, ಕಾವ್ಯ ಸ್ವರೂಪ, ಕವಿತೆ ಮತ್ತು ಭಾವಗೀತೆಗೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸ, ಭಾವಗೀತೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಅದು ಬೆಳೆದು ಬಂದ ದಾರಿ, ಈ ವಿಚಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಥೂಲ ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಡುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.

* * *

ಉಲ್ಲೇಖ:

  1. ಕಾವ್ಯಾರ್ಥ ಚಿಂತನ ಡಾ. ಜಿ. ಎಸ್. ಶಿವರುದ್ರಪ್ಪ (ಕೇಂದ್ರ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕೆಡಮಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಗ್ರಂಥ)
  2. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಭಾವಗೀತೆ ಡಾ. ಪ್ರಭುಶಂಕರ್ (ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪಡೆದ ಪ್ರಬಂಧ/ಗ್ರಂಥ)
  3. ಕುವೆಂಪು ಸಮಗ್ರ ಕಾವ್ಯ
  4. ಜಿ.ಎಸ್.ಎಸ್ ಸಮಗ್ರ ಕಾವ್ಯ
  5. The Ode Less Travelled; Unlocking the poet within, Stephen Fry
  6. English Romantic Poetry an Anthology (Courtesy Google)